SABEK (SABEREK) IH KHUANGCAWI

SABEK (SABEREK) IH KHUANGCAWI

                                                                    

Khuahlaanah Sabek in khuang a cawi ih leivak le vaanzuang an zaate`n khuangcawi laam cu an ra zawh ciamco. An laamnak zaanmeng tu fala (Sungtla) cu Butlak a si. (Sungtla tii mi cu conlaam tuah tikah an conlam sung hmuahhmuah zaan ra meng tu dingih an sawm mi fala a si. Fala pahnih sawm daan a si ih rawl kho le arti innteek te`n an pe). Butlak cu sungtla fala a sii vekin fala thuamin a thuam aw i zaanmeng tlangval pawl thawn hla an leh aw rero. A dang fala sungtla an sawm mi cu zubui a si. Zubui falanu khal hla a thiam zetih tlangval zaanmengtu pawl cu zubui hla leh dingin an zuam aw rero. Tikhiing tlangval zaanmengtu pawl cu zubui hla leh dingin an zuam aw rero. Tikhiing tlangval pakhatin zubui cu a ngai ih hitin hla a leh.

            “I hngak aw law bual dawh zubui

            na bir na liam lai hlaan lawn

            Nangmai` sinah duh hno thathluai

            aw ka hnawh lai zo ting la bang”

Zubui falanu cu hi hla a theih cun a lung a awi tukih a lungawi in zukhawn kiangah a hni muaimo rero. Tikhiingring le zubui an rak ngaiawk thu hi leh hnu san tiangin thuanthu ah an run sim ta ih hla tla ah Pu Za Nei Sum in hiti`n a run phuah ve ta hngehnge…

            “Sim lei runih tikhiingring te khal khi

            Bual dawh zubui ngaiah zai hla tin a rem riangro ih”

Tutiangin zubui khi tikhiingring ai tikcu ah khin a kua thukpi ah a um lo. A tlangvalpa tikhiingring ih zai hung ngai duhah a kua puante ah a ra um. Cumi caanih zubui kua laih cu a kaih a il tii a si.

Conlaam hmuahhmuah sungah khuangcawi tii mi cu a sang bik a si. Mi hmuahhmuah an thil tuam ṭhaṭha thawn an ra suak cio ih zo hmuahhmuah khal mi mawi hlir an bang. Fala hmuahhmuah khal an mawi ṭheh vekin a lang. Misia le miṭha thleidan a har zet. Mi nuncan ṭha le nuncan siava khal theih thei a si lo. Curuangah kan Lai phungthluk (Pupa ṭongṭhimnak) pakhatah…

            “Fuur ah lo hawl hlah uh

            Khuang bual ni-ah nupi hawl hlah uh”   an rak tii.

Cuvek ngaingai in sabek ih khuangcawi ni khal miphun zarawi an ra ih a thei aw dah lo khal theihawknakah an hmang, a hmu aw dah lo pawl khal an hmu aw thlang. A ngai aw lo ding khal an ngai aw thlang. Ni Iang tii mi le Cangceel tla an ngai aw. Ni Iang tii cu thing paarah zawng vekih a um thei mi ramsa ke li nei phunkhat a si. Cangceel cu kan theih cio ṭheh vekin lei kua sung um a siih ruah a suur le lei nem ah a ra suak. Ni a rung sat sal tikah nisa tuar loin a car ih a thi ta ṭheu. Ni in Cangceel fala mawi nal zerzi te a run sat car ruangah Ni Iang cu ni paarah a thin a heng ciamco. A falanu sat car tu a sii ruangah a hua ih a zoh khal a duh lo. Zoh duh loin a um ciamco. Tutiangin Ni Iang tiimi ramsa cu thing paarah zawng vekin a umih ni zoh duh loin a kual aw ngelngel lan ta.

Fala le tlangval ngai waknak hla tla ah hitin an run phuah…

            “Ni Iang le tlang cangceel ngai aw bang,

            San ziat dah ro kan lin lai”

an tii. (Phaaihleng).

Ni Iang le cangceel lawng an si hrih lo, Vapual le Uihleihli khal an rak ngai aw ve. A zu in zaanmennakah Uihleihli cu vapuaø in a thla sungah a thuhih a thla in a huh hleenhli. Cu le midang pawlin an zaanmennak ih an hla leh rero mi fala mawi hmelṭha zet Uihleihli an hmuh lo cun, “Kan falanu Uihleihli khui ah so a si?” tiah an hawl ciamco. Reipi an hawl nan an hmu thei lo. A netabikah, “A sii le thla nei pawl nan thla khawng hnik uh” tiah an tii. Thla nei vate phun hmuahhmuahin an thla an hun khwang cio. Cu sungah cun vapual cu a thla khatlam lawng a khawng an hmu. Cutikah, “Ziang hrangah na thla khatlam lawng na khawng?” A pahnihin khawng hnik ta hmen?” an tiih a thla cu a pahnihin a hun khawng. Cutikah a thla sungih sin fala mawi zet Uihleihli cu a rung zuang vurvo. Cucun zaanmeng mi zapi hmauhmuahin an hnih san hluarhlo ih an za an beng, an kuai an tum ciamco. Cu le, cu tiih an hnihnakah sakhi cu a cal a rung sur ta. Vapual khal cu a ningzakin Lairamah um nawn loin Kawlramah a tlan lan ta an ti.

Cutiih an zu in nakah cun an zu suahtu (Zurel) cu Ceepa (Thiahlei) a si. Ceepa in zu a suah ih Sumbuh kha a suah duh lo. Midang pawlin sumbuh khi zu a co hrih lo sokhaw” tiah an sim nan Ceepa in, “Buh pa cu e a rii hmenghmeng zo sii si maw ziangso zu dang suah a ṭul nawn” tiah naautat zetin a tii. Sumbuh cu a thin a na zet i hitin hla pakhat a hun she,

            “Saberek tei khuangcawi an man zu in hrial tak

            A cu ka ruahah ka lungzur ai in”  a tii.

Cui sin Sumbuh le Ceepa cu an thin a heng veevee i an to aw thlang. A hmaisa deuhah ceepa in, “Sumbuh na mit peelpuul ziangnakah?” tiah a hun tii. Cu le Sumbuh in, “Thiamtial ka remnakah” a tii. Sumbuh in, “Ceepa na hmur peupo ziangnakah?” a tii ve. Ce le Ceepa khalin, “Lawi hling ka tum nakah” tin a sawn ve. Cu mi an ṭong an ṭhehin an sual-aw ciamco ih mi zapi zu in pawl hmuahin an zu in ka khal a thaw nawn lo.

Zaankhua a rung sim thlangih sumbuh a rak tinih thing lang parah a rak to. Ceepa cu a zuri pi in a hung tin phahah, “Khereng….khereng” a tiih hla a hun sak, ra uang aw phah rero in thing lang cu a hun zawh. Culai fangah sumbuh in a hngawngin a rak keu tan ih a lu cu an zu in nak inn ah a hei feh piih zukhawn paarah a va toh. Cui sin zaanmeng tlangval le mi zapi pawlin Ceepa a thi tii an thei thlang. A cui an thahawk thu cu Zahau khuangcawi hla tla ah hitin an run phuah…

            “Sumbuh le maw ceheeng rimnam pa nih thah zung zir ta hai

            A cui nun maw kan run cawn mino nih milian sawn sau nak”

Inn sungah cun fala tlangval hla an sakih zaan an meng ciamco. Sava a lamih Aarpi in a hun hler duaido. Cu le sava in,

            “I hler aw hlah kuaiko aw

            Khua sim pei khaw dawi leh kurhki lai pei ci”

tiah hla a vun leh. Cutikah aarpi in,

            “Mai ta te be hler lo ah,

            Hlawn Dawh Thang be hler lo ah”

a tiih a hla leh mi ruul phahin a hler thotho.

Khua a rung siim ngahih an zu in nakih sin an tin thlang. Aarpi cu a fa le pawl thawn innhnuai ah an riak. Aar fate rual cu a nu in a thla hnuai ah a pom ih a op hleenhleen. Cu le, cu laifangah cun sava cu aarpi le a fale pawl I riahnak hawl cun zaan khawthim lakah a thupte`n a vak rero. Culaifang ngelcelah cun aarte fate pakhatin, “Ka nu ka nu, ka voih a suak” tiah a hun tii. Cule a nu in, “Ai ka fa, pung ti hlah law, thiai tii te`n voih aw, sava`n in thei ta pei khaw” tiah a ti. Cui sin aarte cun thiai tii te`n a voih cu a thawh. Cuvek thotho in aarte dang pawl khalin an voih suah thu an nui` hneenah cun an sim hai i an nu khal cun thiai tii ten dim tei voih dingin a sim i a sim vek cun a fa le pawl cun “thiai” tiah diim ten` an thawh. A netabikah a nu cun, “Ai falenuh, kei khal ka voih suak ta khaw ziangtin so pei ka tii ding?” tiah a fa le cu a sut. A fa le pawlin “Ai ka nu, ai ka nu, pung ti hlah law, “Thiai” tin thawh aw, sava`n in thei ta pei khaw” tiah an ti. Asinan a nu cun duh loin “pung” tiah a thawh. Cutikah sava in a rak theih ngaingai ih an umnak cu a va panih a va deh that thluh. A keuh thei lo mi aarti dah te pakhat lawnglawng a taan ta mi a rung tang ta.

Aartidah te cu a thok i a nu le a u lei pawl that thluh tu sava hawl dingin a feh. Lamlakah mepi, kingling, sihhngerte, thulhkawn le lungtat pawl kaihleng an rak kah rero a hei tong. Cu le, “Aartidah te khui ah na feh ṭheṭho zik?” tiah an rak zut. Cutikah Aartidah te in, “Nui phu zuul lang peng ka ti, pai phu zul lang peng ka ti, mi thah a duh i thlun uh, sakah a duh i thlun uh” a tiih a feh lan vivo. Cule a cui kaihleng kah pawl cun an lungkim ve ih an zaate`n an thlun vualvo. An feh vivo ih sava ih umnak cu an va thleng. Inn an thlen tikah tannak an tuah. Sihngerte sahriak duur-um sungah, Kingling puanpi sungah, Thulhkawn sangkalam sakah, Lungtat kaan paarah, mepi inn hnuaiah ti`n tannak an tuah ih an tuah hnu ah amah aartidah te kha tap-pawn vut dupah a phum aw.

Fuur ruah ceen laifang a si i ruahpi cu a sur thlurthlo rero. Laihong a luang dutdo i thli malte a hrang. Khua a sik zetih sava cu lo ihsin khur rero in a rung tlung. Khua a sik tuk ruangah meisa muah dingin tappawn meiding a vun tok. Cu laifangah tappawn vutdup sungih sin aartidah te kha a hung puakih sava ih mit a hun peh ngah ngelcel. Cui sin, “Aw mi khawsik laifang thawi cu ngelcel e” a tii ih a mit cu sahriak a va hnih. Cu le sahriak durum sungih sihhngerte in a mit an kei ciamco. Cutikah sava cu a khawruah a harih a mangbangin puanpi sungah a va it. Puanpi sungih kingling in an rak keu ciamco laalaa ih sava cu a um ngaihnak khal a thei nawn lo. Sava cu, “Ṭhahnem hawl i pamsiin tong” an tii kei ka si ual, a tiih a mangbangin inn lengah a va suak. Sangka a lan zawngah sangka lamsak ih thulhkawn in a rak tluk hnelhi. “Aw a nang vivo ih e, a tiih va feh vivo na khaw innleeng kaan paarih sin lungtat in a run tlak ruiro laalaa. Cui si cun, “Aw…farah khaw ong tong lo” an tii ṭheu kei ka si thlang ual, mai` inn hmanih rolnak ding um nawn lo tete a tiih a mangbangin innhnuai ah a vung tum. Innhnuai a thlen khalah daaite`n um thei loin mepi thawn an tong aw laalaa. Mepi in, “Nangmah a si lo maw aartidah tei` sung hmuahhmuah a deh that thluhtu, a tu na thih a cu thlang ve a si” a tiih a rak khit ciamco ih a netabikah a khit that ta. Cui sin artidah te cu a nu le a u lei phu cu a la ngah thei ta.

************************************