A Lang Daan Vekin A Si Thluh Lo

Vancungmi pahnih cu an khualtlawnnak ihsin an cawlih milian innsang pakhat ah zaan riak dingin thuthluknak an tuah. Milian innsang te cun an zoh ṭha lo zet. An mileng-khan kaupi ah um ter duh loin inn hnuai a daihnak hmunih khan/pindan fate ah an um ter. An zial hak zet lakah ihnak an tuah, zial hak zetih an ih laiah vancungmi upa deuh cun an pharah ker-ong pakhat a hmu, cule ṭhaten a phih pit sak.

Cui thu cu vancungmi nauta deuh in a suh tikah upa deuh cun, “thil hi a lang daan vekin a si thluh lo” tin upa deuh in a sawn sal.

A thai zaan cu an pahnih in mifarah inn ah an thleng. An nih cun an rak zoh ṭha tuk. A neih sun zaan riah thaw bik an tuah hnuah an mai ihkhun ah hahdam tei an colh theinak dingah ihnak an tuahsak. Zing a rung kim tikah inntek tei nupa mitthli le canghnap thawi an um kha an hmu. An neih sunmi caw, a hnawi thawi an sumngahnak hrampi in a rak thih san.

Vancungmi nauta deuh cun thinheng zetin upa deuh cu ziangah hivek thil na thleng ter tin a sut? Hmaisa milian tei innsang (in zoh ṭha lotu) sawn na bawm, tu mifarah tei innsang (in duhdawtu) hmuah an sumngahnak hrampi an caw neihsun na thih ter. Vancungmi upa deuh cun “thil hi a lang daan vekin a si thluh lo e” tin a let sal.

“Milian tei innsang kan riah ah khan ka phih sakmi ker-ong ihsin sui le hlawnthilpawl thupawmi a lang thei, cucu zohmanin an hmu dah lo. Inntek te kha an tirh a fak tuk, an neihmi khal mi an hlawm duh lo tikah khavek lennak ropi an hmuh bet dingmi kha ka phihpit sak sawn a si”

“Mizan kan riahnak innsang tei cawpi thih thu ah, zaan an ih laiah thihnak vancungmi a ra ih an nu kha thih ter a tum. Asinan an nu ai ah an cawpi sawn ka pekmi si. Thil hi a langdan vekin a si thluh lo”

Zir ding: Thil ziangkim hi a lang daan le a si daan ding vekih silomi tampi a um. Zumnak na neih ahcun cucu rinsan awla na nunih thlengmi ziangkim hi na ham ṭhatnak hlir an rak si. A sinak diktak a lang hlan cu na theithiam lo tla a si men thei, asinan ziangkim hi dingfelnak le zumnak na neih ahcun nah rang thil ṭha hlir an rak si.

Source: Knowledge Publisher

Siar bet

Pathian ih Khawfi (Coffee)

Phunsang tlawng ṭheh rualpi bur khat cu an tongkhawm aw, an tlawngkai laiih an mah rak zirhtu saya pakhat hnenah an va leng. Thunuam relkhawmin an titi rero ih cuhnu reilo te ah Nun le Hnaṭuan timi thuhla an relkhawmih el-buaiawkmi an nei.

Zirhtu saya cun a mikhual tlawngta hlunpawl hrangah coka ah a feh ih khawfi (coffee) le a innak ding no (khuat-hai) phunphun a rak keng. A hrek cu plastic no, a hrekkhat cu thlalang thawi tuahmi khuat, a hrek leh cu thir, dar, ngun, le sui thawi tuahmipawl an si. A hrek cu man khung zetzet an siih an hrek cu mal ol, a hrekkhat cu ṭhat zet le hngetkhoh zetih tuahmipawl an si. Cule an saya cun khah-le, nan mah te rak zem aw mai au tin a sim.

Tlawngtapawl an zatei an co kim thluh hnuah an zirhtu sayapa cun hitin a sim:

“Tu ah nan comi khawfi innak no/khuat ṭhabik kha lak ding, a se deuh le man ol deuh cu tanta thluh men ding ti bang sehla, nan mai bulpak hrangah a ṭha bik nan duh thluh ding ti cu theih cia a si ko. Cumi ciah cu tu ih nan relbuai mi nan thuhla buai cu a si.

Theih dingmi cu khai no khan amahten khawifi kha a vun ti thaw, a vun ti ṭha bet thei lo. Caan tampi ahcun himi hi a man a khung sawn ṭheu ih caan hrekkhat ahcun kan innmi ah a rak thup-aw sawn ṭheu.

Nan zatei nan duhmi le beiseimi cu nan no kha a si lo, Khawfi sawn a si. Asinan khuat ṭhabik lak ding ti ve te cun pakhat le khat ziangvek khuat a co ngah tin nan zoh aw ciamco.

“Tu cun vun ruat hman, Nun timi cu Khawfi hi a si. Hnaṭuan, sumpai, le sinak tla cu no/khuat-hai an si. An zate in nun timi sungah an um. Asinan ziangvek khuat/no kan co ngah timi in kan nun hi a ti ṭha bet, a thleng danglam thluh thei cuang lo.

Caan hnihkhat cu a khuat-hai ah kan buai tuk ṭheu tikah Pathian ih in tuahsakmi Khawfi ih lungawinak cang kan thiam lo.

Pathian in nun/khawfi timi thawn in tuah thok, khuat/sinak,sumpai,le hnaṭuan in in tuah thok lo ….. nan Khawfi kha thawten in cio uh!

Leitlun ih mi lungawibik pawl hin thil ṭha bik ziangkim an nei vece cuang lo. 

Ziangkim kha a ṭha thei bikin an tuah sawn.

Zaran ten nung aw. Siang zetin pe aw. Thuk zetin ngaihsak aw. Nemte in duhdawt aw. 

Pathian hnenah cawl hahdam aw.

Author unknow

Siar bet

Bawipa, In Ngaithiam aw

Bawipa, ka kiangkap ka zoh canah, in ngai thiam aw

Zaanlam nitlak mawizia

Mailai mawinak, le

Ka kiangkap pawlih mawinak

Bawipa, in ngaithiam aw, ka ti thupit lo canah

Na ṭhatnak I hmuhmi

Midang tlunih a langmi na ṭhatnak

Na ṭhatnak thawi sersiammi leitlun

Bawipa, in ngaithiam aw, ka hnawl canah

Theihternak I hmuhmi

Na ropitnak le I kawhnak

Khrih sungih ka nun

Bawipa, in ngaithiam aw, ka rinsan awk canah

Nangmah rinsan dingih ka rinsanawk canah

Nangmah hnakih midang ka rinsan canah

Thlarau Thianghlim hnakih ka ruahnak ka rinsan canah

Ziangkim hi cingkeng ringring ko ning …

Minung kut hmangih na Kutcak

Milai thinlung hmangih na duhdawtnak

Milai tuahmi hmangih na duhnak tuahmi

Bawipa, I pekmi nunnak hmangin fehsin ko ning hmailamah

Cule NGAIDAMNAK cu tawhfung a si ti cingkeng phah in

Cutin thawnginn sangka on asinak hrangah, le sal tangmi luatnak hrangah

Cuvek ih tuah thei dingin in bawm hram aw – in ngai thiam zo bangin.

-         1999 Dorothy Womack

Siar bet

A Lawngmi Tohkham

Fala nute cu Pastor pakhat hnenah a feh ih an inn ra leng ding le a pai hrangih thlacamsak dingin a dil. Pastor cu an inn a thlen tikah lukham pahnih karlak ih a lu ret tahratih it rero pacang pakhat a hmu.

A kiangah tohkham lawng pakhat a hmu fawn.

Pastor cun an inn a len ding thu cu a fanu te in a rak sim zo dingah a ruat ih mina cu ‘i rak hngakhlap zet ding ka zum, ka rei tuk maw”? tin a sut.

Asinan mina cun “hngakhlap lo e aa … zo saw na si” a ti.

Pastor cun a hmin le a hnaṭuan tla theihternak a neih hnuah, ‘tohkham lawngpi tla a um ih cunah hokhaw, asile ziangah saw himi tohkham cu” tin a sut bet.

Pacang pa cun, “tokham maw, …. aw … asile zangfahten sangka in khar sak thei kem?

Pastor cun sangka cu a va khar.

Mina cun, “Ka fanu hnen hmanih ka sim lomi, zawi hnen hmanih ka sim dahlomi ka lo sim ding. Kei ka nunsung ahhin thlacam tivek ka thiam lo. Biakinn ih Pastor pai thlacam thu a rel cu ka thei ringring ko, asinan ka vun ti zik taktak le a har ka ti tuk ka thiam thei ngaingai lo cunah thlacam tla ka paih lo. Asinan kum li rei zo ahkhan, ka rualpi ṭha bik pakhatin hitin i rak sim dah, ‘Johnny, thlacam timi cu lolam te hokhaw a si, Zisu thawi biakawk men khi hokhaw a si. Ruahnak ka lo pek duhmi cu ….’

‘Tohkham pakhat ah to aw, cule na hmaiah tokham lawngmi pakhat ret aw, cule na hmaiih tohkham lawng ahkhan Zisu a to tin ruat aw, na duhmi le ṭulmi kha sim aw, cucu mithla tinak a si lo, ziangahtile Anih cun in tiam, ‘Ka lo umpi ringring ding’. Cui i simmi cu tu ih ka tuah reromi hi a si ko sayapa”.

“Curuangah ka rualpa ih in fialdan vekin ka tuah, ṭha le nuam ka tiih nitin nikhat nahzi pahnih khat sung hrawng cu cutin ka tuah ringring. Asinan ka ralring zet, ka fanu in i hmuh pang asile zohman umlo tohkham lawngmipi thawi bia aw rero in ti kei mi lakah hnihsuak sainak ah tla in hmang pang ding ti ka phang ih ka fanu ih theih lo dingin ka ralring ringring”.

Cui thu cun Pastor pai thinlung a khoih zetih a thil tuahmi tuah peh sin dingin thazang a pe bet. Cu hnuah thla a cam, hriak a thih ih biakinn ah a kir sal.

Zaan hnih a rei hnuah a fanu te cun Pastor pa cu a ko salih zanlamih a pa a thih thu a va sim.

Pastor cun, “Na pa cu hahdam ten a thi maw” tin a sut.

“Aw, zanlam nahzi pahnih hrawng, inn ih ka suah zik zawngah i ko ih i duhdawtzia thu i sim, cun ka biangah i hnam. Nahzi pakhat lenglo a rei hnu, inn ka tlun sal ahcun a rak thi zo. Asinan a thih dan hi malte thil danglam cu a um. A thih hlante ahkhan, a ihkhun kiangah zau in a lu cu tohkham parah retin a kun. Cucu ziangtinak saw Pastor?

Pastor pa cu a biangah a mitthli a rung luangih, ‘Kan zaten hitin thithluh/feh thluh thei sehla ka duh”.

Source: Inspired 21

Siar bet

Billy Graham ih Einstein Thusimmi

January thla, 2000 kumah, Charlotte ih hotu in North Carolina ah Billy Graham cu zanriah eikhawmnak puai ih tel ve dingin a sawm.

Billy Graham cu a dam lemlo ruangah a hrangah cui sawmnak cohlan ding cu a har zet. Asinan Charlotte hotu cun, ‘thu tampi in sim dingin kan lo beisei lo. In ral telpi men awla kan lo sunlawih duh hrimhrim” tin a sawm bet. Cutin an lungkim tlang.

A thuhla le a ropitnak pawl an rel thluh hnuah Billy Graham cu mipi hmaiah a feh ih mipi a zoh thluh hnuah hitin a sim, “Tui ni ah Albert Einstein ih thuhla mallai ka lo ruah duh, amah cu tui thla suak Time Magazine in “Man of the Century” ih an hrilmi mithiam ropi kha si”.

Vawi khatah Einstein cu Princeton ihsin tlangleng a to. Tlangleng a to ngah hnu reilote ah tlangleng hotupawlin ticket an rung cek vivo. Einstein hnen an thlen tikah Einstein cun a ticket la ve dingin a kor dip a pur ih a ticket a rak um nawn lo. A bawngbi zal a cek sal, a um lo. Curuangah a tonak hnuai tla a hawl bet rero nan a um cuang lo. A kiangkappawl tla a hawl bet vivo nan a hmu cuang lo.

Ticket cek hotupa cun, ‘Einstein, zo na si ti kan lo thei, kan zatei theih thluhmi na si ko. Ticket khal na rak lei ding ti cu kan zum ko, phang duh hlah aw” a ti.

Einstein cun dim teten a lu a sut. Ticket cektupa cu a ticket dangpawl a zut phah hnuah hmundang va cek bet dingin a pok ih a feh bet zik tikah tohkham hnuaiah kun lunlawn Einstein in a ticket hlo a hawl rero lai kha a hmu sal. Cutikah, “Einstein, Einstein, pawi lo pi, thinphang hlah aw, zo na si ti ka lo thei ko, zianghman a pawi nak a um lo. Nang cu ticket neih kher a ṭul lo. Na rak lei taktak ti cu ka thei ko si” tin a ti sal.

Einstein cun a hun zoh ih, ‘Unau pa, zo ka si ti cu ka thei aw ve ko si. Ka theihlomi sawn cu khuiah ka feh ding timi sawn si” a ti.

Billy Graham cun a thusim a peh ih, ‘Tui ni ka kawr hruhmi hi nan hmu ko ti? A thar te a si. Hmaisa ka hruhmi cu ka kaih lemlo, a thiangfai lemlo ih ka fa le ka tulepawlin tulai ta deuh, mawi deuh hruh aw in ti ruangah tui zaan hrangah lengah hi kawr hi ka va leimi si.

Ka sim duhmi nan theithiam maw? Ka thih tikah hivek kawr thawn si in phum ding. Asinan ka thi ti nan theih veten ziangvek kawr ka hruh ding timi nan theih cih ding kha ka duhmi a si lo, ka duhmi sawn cu hihi a si:

“Kei cu zo ka si ti ka theih-awk lawng siloin … khuiah ka feh ding ti khal ka thei..”

-------------------------------------------------

Billy Graham cu Protestant thuanthu ah a mah tlukih minung tampi hnenih thusim an um hrih lo. A hnaṭuantupawl ih simdan vek asile, 1993 ih a crusades tuahnak ah minung 2.5 million in Zisu an zum, an piangthar. 2008 tiang, a nunsung ih a thusimmi ngaitu minung zaten (radio le television telin) 2.2 billion lenglo an si ti a si. Kimcang na siar bet duh asile: www.billygraham.org

Source: Inspired 21

Siar bet

Zisu Na Tep Dah Maw?

Chicago Divinity  School ih phunsang tlawng (University) ah kum tin ten “Baptist Day” timi an nei ringring. Cui puai ahcun suncaw an kenmi cu lengih hrampi parah an ei ṭheu. “Baptist Day” tinten ṭuanvo neitupawlin tlawngih zirhtu dingah Pathian thu lamih zirhtu ropibik an timi pakhat cu an sawm ringring.

Kum khat cu Dr. Paul Tillich cu zirhtu dingah an sawm. Dr. Tilich cun nahzi pakhat le a khuai sung Zisui thawhsalnak a dik lo zia le a sual ziapawl a simfiang rero. Cabu pakhat hnu pakhat, a siarmi le a theihmi sungtapawl a rel. Netabik ih a simmi cu thuanthu zawng khalin thawhsalnak timi cu a um lo, kawhhran ih biaknak nunphung cu thudik ngai a si lo, an sopaw an phursual menmi a si, ziangah tile Zisui thawhsalnak timi cu a taktak a si lo tin a sim. Cule thusuhduh nei nan um maw tin a sut hai.

Seconds 30 hrawng a rei hnuah, putar, taksa ngo tuk lo, cal ngolh nawn, ṭuakpar phah mi pakhat cu mipi hmaiah a suakih Doctor Tillich, thusuh ding pakhat ka nei a ti, cuveten mipi mit cu cupai hnenah a feh thluh.

Hmaiah a va suakih a dip sungih apple paimi a phorh ih a ei. Dr. Tillich…HMUAT, HMUAT…ka thusuh duhmi cu lolam te a si ko, a apple cu a vun kawh bet …. HMUAT, HMUAT, HMUAT  … kei cu original Greek Bible khal ka siar thiam lo … HMUAT HMUAT … Niebuhr le Heidegger thu khal ka thei lo …CRUK, HMUAT HMUAT….”

A thil ei mi cu a cem … “Ka theih duhmi cu ka ei-mi Apple kha a thlum maw a kha saw?

Dr. Tillich cu reilote thu a ruat ih “na thusuhnak cu fiangfelin ka lo sang thei lo ding, ziangahtile na ei-mi apple cu ka tep ve dah lo pi, a thlum tla a si thei, a kha tla a si thei, ka fiang lo” a ti.

Putar cun a ei-mi apple hrekkhat cu cahnah parah a khak ih a dip ih a san hnuah Dr. Tillich cu a hun zoh ih nuamten, “Ka Lal Zisu hi na tep ve dah maw Dr. Tillich” tin a hun sut.

Mipi 1,000 lenglo cu an sup aw thei nawn lo ih an hni, an khek ih an kut an beng, an ‘cheers’ aw ciamco.

Dr. Tillich cun mipi cu ka lungawi a tiih zamrang ten a suak lohli.

Zisu na tep ve zo maw?

“Bawipa ih ṭhat zia cu nan mah tein tep ciak hnik uh; A hnenih himnak a ngahtu cu mi thlawsuak an si” (Saam 34:8)

Ref: Inspire 21

Siar bet

Cui Thlacam Cu Aw!

Vei khatah rualpi duhdawt aw zet pahnih cu lawng pakhat thawn tipi parah khual an tlawng. Van siatah thlipi le ruahpi a nasa tukih an lawng cu a siat thluh ih cutin ti leuh phah in tikulh pakhat an thleng.

An rualvah hnih in zo ha vantha deuh timi theihnak ah tin tikulh pakhat veve ih um dingin an lungkim. Tikulh pakhat veve ih an um hnuah a rualpa cun a umnak tikulh ih thingtheirah um dingin thla a cam. A thlacam theh ah a kiangkap a hi zoh ih thingtheirahpawl a hmu.

Lehhnu ah umpitu nei ding le hruh ding hnipuan nei dingin thla a cam ih tawkfang deuh ah lawngsiat ruangih a umnak tikulh ra thlengtu fala pakhat a ra ih hruh ding hnipuan hleifuan a kenmipawl tla a ra pe. Cuhnuah tlunnak ding lawng a dilih a rei hlanah tiih fenmi lawng pakhat a umnak tikulh ah a ra thlengih tim an tuah hnuah cumi lawng thawn fala nu thawn an tlung zik.

Cumi ciah ah Vancungmi a hnenah a ra ih 'Na rualpa na sawm lo ding maw' tin a sut. A nih cun 'Vanthat vansiat kan zuamaw ih a nih cu a sung si. Hmaisa kan lawng a siat khal kha a mai ruangah a si hial ding. A thlacam a hlawh tling lo pi a nih cu, cunah ka sawm lo ding' tin a sim.

Vancungmi in, 'na ti sual nasa a si. Na rualpa ih thlacam sawn si ka san. Na rualpa ih thlacam sawn lawng si ka kim ter' a ti. Cutikah a mang a bang ih 'Ka rualpa cu ziangmi si thlacam ah a lo dil' tin a sut. A nih in na rualpa cun "Ka rualpa ih thlacammi hmuahhmuah khi runkim ter aw' tin thla a cam a ti. Cunah na thlacam ka kim ter lo, na rualpa ih thlacam sawn si ka kim ter.

Zir ding: Kan vanthatnak le hlawhtlinnak ah kan theih loin midang an rak tel theu ti hngilh lo ding.

Siar bet

Pathian Fapa Neih Sun

By: Salai Marem

Mari’n naute a awih lai cun,

Lungawinak le lungngainak in a khat ih,

Naute hmel a zoh ah cun,

Hnamtin beiseinak cu a hmu.

A thinlung cu nui duhdawtnak in a ti eng,

Naute cu a thlahthlam siang hrim hrimlo;

Hlimzet in hnih le lekawk lai cu,

Kilhim dingin ni tin a kiang ih um a hmar ngaizet ih.

A thilmak ti cu Mari cun a hmu,

Phar a ti dam lai pawl, kezeng ke ih an fehlaipawl,

Mitcaw in khaweng an hmuh lai pawl,

A fapa in in suah zalen lai pawl cu a hmu.

Thinglamtah ah an khenbet lai a hmu ih,

A hliam le naa tuar cu a theihpi ih,

A hna a hlen suak ti a thei ih,

Mitthli tla phah in a irh suktuah ih.

Naute damsung caan cu a nuam lo ding,

Pathian fapa neih sun a si nak vekin,

A hmai lam ahcun harsatnak a um.

Khrimas caan a rung thleng ih,

Mah le zawn ciar ah kan buai thluh ih,

Ei ding, lei ding, cei ding kan ti;

A san ziang a si ti kan sut-aw ṭheu kei uh.

Kan buainak lak ah hin caan-awl hawl sehla,

Kan hnen ih laksawng in hlan hi kan ruat ṭha tlang kei uh,

Nui duhdawtnak nausen mipa,

Remnak le daihnak duhdawtnak cu.

Mi kip hrang a si, a rung pian cu,

Pathian fapa neih sun

A hmai lam ih um cu.

 - Kathleen Weber

Siar bet

Pathian Ka Sut

Ziangah ka lian ve lo tin Pathian ka sut. Pathian cun umhar lungleng ih um cuahco, thuruah ding nei cucalo siangpahrang milian maktarapawl in hmuh.

Ziangah ka mawi ve lo tin Pathian ka sut. A nih cun midang hmuahhmuah hnakih fala mawi, asinan a uar-awk le hngalnak ruangih hmelsia I hmuh.

Ziangah Pathian in tar vivo i siang tin ka sut. A nih cun kum 16 pate, cangsualnak ruangih a thimi in hmuh.

Ziangah hnaṭuan ringring a ṭul tin ka sut.  Casiar paih lo ruangih a mai duhvek hnaṭuan hmu thei lo pa i hmuh.

Ziangah ka lar ve lo tin ka sut. A nih cun rualpi thawi nomnak parties khal hmang thei nawn lo, zohthuptu nei ringring milarpawl I hmuh.

Ziangah mitawkzet ka rak si ve lo tin ka sut. A nih cun pianpi thluak ṭha, a theihfimnak ruangih thawnginn ih thlengmi in hmuh.

Cuhnu cun Pathian in ziangtluk I duhdawt ti ka thei. 

(Ref: Knowledgepublisher)

Siar bet

Zisui Suahkehnak ih Nunau Pali

Zisui Suahkehnak ih Nunau Pali

(Matthai 1:1-25), Thufim 31

Sermon by: 

Flora Biak Za Mawi

Matthai bung 1 pumpi kan siar asile Zisui suahkehnak thu cithlahawkdan a si. Abraham ih san ihsin a fapa Isak, Isak ih fapa Jakob tin Zisu a rung thlen tiang ngan a si. Hi cihthlahawknak thu ah mipa hmin lawnglawng a lang rero nan danglam zetin nunau pali a sim cihmi kan hmu thei. Cupawl cu Tamar, Bathsheba, Rahap, le Ruth pawl an si. Rahap le Ruth hi Gentile miphun an siih Tamar le Bathsheba hi Judah miphun an si. Curuangah Zisu cu Judah le Gentile miphun a si tinak tluk a si. Rahap hi hlawhhlang a si tin (Joshua 2:25) ah in sim. Tamar le Bathsheba khal an ui-re ti cu Semtirnak 38, le 2 Sam. 11:1 ah kan hmu thei. Ruth lawngte hi nunau fel a si. Hi nunau pali hi Ruth siarlo cu hlawhhlang le ui-re an si ko nan a thupi zetmi Zisui suahkehnak ah ziangah an lang ve si pei. An nun ihsin zir dingmi tete run rel ka duh.

Rahap

Rahap ih thu hi Joshua 2-6 ah kan hmu thei. Israel pawl kum 40 sung sal an tannak ihsin Kanan ram thleng dingih an feh laiah Jericho khawpi neh ta tengteng a ṭul. Khai Israel pawlih nehnak ah a thupibik cu Rahap a si. Zo hmanih an duhlomi le an hnonmi hlawhhlang Rahap nun ihsin zir ding kan nei.

a.     Mibum cu sual a si ringring ko. Mi tampi cun Rahap ih mibumnak ruangah Israel pawl nehnak an hmuh ruangah mibun hi a ṭhatnak lai a um, asilole thuphan var per cu a poi lo tin an sim. Asinan mibum pohpoh cu sual a si ringring ko. Rahap kha mi a bumnak ruangah a luat a si lo ih a zumnak ruangah a si tin Hebru 11  ah kan hmu. Pathian hmaiah mibum cu cohlan theihlomi thil a si ticu Thufim 12:22, 6:17 ah kan hmu thei.

b.     Pathian in ngaithiam thei lo a nei lo. Kan sualnak, kan harsatnak le mangbangnak hnakin Pathian duhdawtnak hi a tum sawn ringring. Rahap hi a hlanah ziangvekin rak nung hman sehla Israel pawl runsuahnak le an nehnak hrangih mi thupibik ah Pathian in a hmang thotho. Hebru bung 11 sungah tla cun nunau lakah Rahap le Sarah ih hming lawng a lang.

Siar bet

Thlarau ih hruaimipawl cu daan ih ukmi an si nawn lo (Gal. 5:18).

By: Rev. Amos Thang

“Daan cu thlarau lamih thil a si ti kan thei. Asinan kei cu tisami ka siih sualnak sal si dingah zuarmi ka si” (Rom 7:14).  Hi Bible cang kalh aw zikzik a bang nan daan ih kaihruainak hnuai ih kan um lai ah thihnak leiba nei kan si a lang ter (Rom 3:20). Galati cakuat rengreng hin a tumtah bikmi cu minung daan thlunnak ruangih thiam kan co thei lo zia a simih Pathian zangfahnak lawngin thiamcotermi kan si ti a sim. Daan hi thianghlim hman sehla tisami kan siih sual salih zuarmi kan si ruangah kan mizia thawn a kalh aw a si. Sihmansehla Pathian zangfahnak ruangah daan loin Pathian felnak kan co. Cathianghlim in “Zumnak ruangih Pathian thiamcotermi lawng an nung ding” (Gal. 3:11) a ti ruangah daan thlunakin zohmanin thiamcoter an si lo ding ti a fiang.

Daan hi thlarau lam thil rak si hmansehla tisami, sualpu taksa, sualsalih zuarmi kan hrangah cun, Pathian mizia a simi daan thianghlim cu kan nun thawn a kalh aw lellel. Cuti asinan Pathian in Khrih thihnak hmangin kan sual in ngaithiam ih cui tlunah a mai mizia kan neihsal theinak dingah a thlarau in run pe. Cui thlarau Thianghlim le kan thlarau a peh awk tikah, a mah ih nun thar kan nei. Khrih ih nun Thlarau Thianghlim hmangih kan co hnuah nun pahnih kan nei. Kan pianpi sualpu taksa Pathian in Kross ah in khenbeh sak zo ih, asinan kan mai nun ahcun a Thlarau Thianghlim hmangih nitin kan nunih sual um, do neh ih nun vivo hi Pathian ih tumtahmi a si.

Kan thulu ah Thlarau ih hruaimipawl cu daan ih ukmi an sin nawn lo ti a si. Asile zumtu ka si hnuah daan hi a sual maw si? Sual lo ve. Milai zo vek khal sungnung thlarau nei lo ih minung hlun thaw lawngih daan thluntum tupawl cu, an mahte ramri an ṭhenih minung mithmai ih a ṭhami tiang lawng an tuah. Cupawl nun in Pathian a ti lungawi dah lo. Thlarau ih uk mi pawl cun minung mit hmuh lawngah si lo in an mah ih um Pathian Thlarau duh zawng in an nung sawn. Thlarau ih hruaimi pawl cu Ezk 36:27 ih a sim vekin “nan sungah ka thlarau ka khum dingih ka daan nan thlun thei ding” a ti. Cui Thlarau ih ukmipawl hrangah daan hi, an sunglam nun an mizia diktak ih Pathian pekmi ti a si an thei. A daan in ukloin Thlarau sawnin a uk ih cutin thil pakhat khat an tuah tikah Pathian mithmai zoh in Pathian duhzawngih nun theinak an nei.

Daan ih ukmipawl cu daan hnuaiah tlansuahnak an hawl ih, cuhleiah daan ih umlomi, Bible cangan ih a cekci ih nganlomi cu pawi lo ah an ruat. Ṭimnakah (Kuak fawp hlah, kuva ei hlah, na pumna damnak zu malte in aw) tivek hi sualtuah ngamnak ah an hmang. Thlarau ih ukmipawl cun Pathian fate ih tuah dingih mawi le mawilo tisa daan le Thlarau daan thleidan thiamnak a pekih, cutin Pathian duh zawngin an nung sawn a si. Cumi um zia cu an nun uktu dingah an sung nung Pathian pekmi thlarau duhdan an thlun sawn.

Siar bet

Tisa duhnak le Thlarau duhnak an ral aw (Gal. 5:17)

By: Rev. Amos Thang

Leitlun mifimpawl le ralthiam pawlin do harsa bikih an theihmi cu sunglam ral a si. Ralkap burpi lakah mi lamṭang an rak um pang khi ral sunnak thlentertu a si. Cuvekin zumtu nunah Pathian duhzawngih kan nun theilonak bik cu kan sungih minung hlun (Old nature), tisa duhnak, suahkeh sualih kan neihmi hi a si.

Hi suahkeh sual minung hlun hi zumtu kan si ni in hlo mai sehla a duh um zet nan, cucu hlo ter mai loin a do nehnak dingah a thlarau in pe sawnih, cutin nehman laksawng in pe ding a si. Amai zangfahnak ruangah kan sungah thlarau a nun terih cumi hmangin sual doral nehtheitu ah in tuah. “Desiring God” timi ca sungah “hi nun pahnih do aw hi a harzetmi tuah in fialmi siloin, kan mai duhdan ih fehloin, thlarau sawnah nungin Pathian duhdanih kekar dingin, in duh sawn ruangah a si” a ti. Kan taksa sungih daan danglam um, minung hlun sualnak daan hi kan taksa sualnak daan hnuaiih in hruailuttu a si ti theihfiang a poimawh tuk (Rom 7:23). Himi theifiang tu cun lenglam mi hmuhnak lawng buaipi nawn loin an mai sungih sual donak cang an thiam.

David Schnarch cun “zokhal, an mah le mah kilkhawi aw (control) aw thei lo cu kiangkap mipi khal an kilkhawi (control) thei lo” a ti (Ref: psychologytoday.com). Kan Bible cun kum 2000 liam zo ah minung hi amah le mah donehnak dingah bawmtu Thlarau Thianghlim a ṭul thu a ngan zo ih, zumtu zaten cui thlarau hmangin kan nunih sual um do neh in, nu le pai nunsim theih lo le cozah hmanin thawnginn sung a khumih do neh theilomi, do neh theinak in pekmi co ngahtupawl cu, mangbangza in Pathian hmanrua ah an taksa a hung cang sawn.

Setan hnen ihsin kan ngahmi nun hi, Pathian in a Thlarau Thianghlim hmangin nitin ti mualpho ih neh vivo a duh ruangah, hi minung hlun tisa daan le thlarau daan, a kawpin in nuntlangternak a si. Himi pahnih hi duhdan bangawlo kalh aw rori an siih Watchman Nee cun “rawl pek puar sawn mimi in an neh” a ti. Tisa rawl cu leitlun caknak le Pathian duhlo zawng hiarhalnak hmuahhmuah hi a si. Thlarau rawl cu Pathian Bible Ca Thianghlim a siih nitin khuimi sawnin kan nunnak a luah tam deuh ti mahten kan ṭhencat aw ding.

Hi tisa duhnak le thlarau dokalh aw kan sungih ummi hin buainak le phurrit in thlen ṭheu hmansehla, Rebekka  ih pum sungih miphun phun hnih um a U sawnin a nau ih rawng a bawl ding ti thupawl Pathian hnen ihsin a don veten, pumsung ih nau sual aw bang lo hman hai sehla, a buainak a reh vekin, Pathian in nitin nehtu si ter in duh ti theifiangtu cun Pathian hnenih lungawi thusim theinak a suak sal sawn a si. Kan nunih sual um in do neh sakih a sunlawinak in hmuh tertu Pathian thangṭhat in um seh.

Siar bet

Nazareth Tlangval

Socrates cun kum – 40 sung a zirh ih, Plato in kum – 50 sung, Aristotle cun kum – 40 a zirh ih, Jesuh Khrih cun kum – 3 sung lawng a zirh man.

Sihmansehla, Jesuh ih kum – 3 sung lawng a zirhnak cun hi philosopher ropi pawl kum – 130 sung an zirhnak hi a khum/khuh thluh. Jeshuh in ziang zuk hman um ringring ding ih suai/ngan mi a neilo; sihmansehla zuklem suai thiam hmin thang Raphel, Michelangelo le Leonardo da Vinci pawl cun A mah theih ringring nak ding zuk mawi zet zet an suai sak sawn. Hla pakhat hman a phuahlo nan, hla phuah thiam tamzet thinlung cu a sun nung/ti nun sak ih, ziang Awnmawi(Music) hman tanta mi a neilo, Sihmansehla, Handel, Beethoven le Musician tamzet in A mah cawimawi le sunlawihnak hrang hla ṭha an sersuak asi. Minung nun ih thiamnak le theihnak hmuah hmuah pawl, tu thleng ih sun nung/ti nung tu cu hi Nazareth tlangval hi asi.

Leitlun minung hrang ih a hnaṭuan danglam le ropibik cu thlarau rundamnak hi asi. Zuklem suai lam ih a thawt/paih thu a langlo ih, calai lam ahkhal cu thotho; Awnmawi khal a thiam, ti ding khawp rel a um dahlo; Setan ih a sual sal sung tang hmuah hmuah pawl a run suak. A mah lawng hin minung thinlung sung ah thlamuan daihnak thu a sim thei ih, mi cau pawl a ti cak thei ih, thlaraulam mithi pawl hnen ah nunnak petu asi. (Our Daily Bread)

Siar bet

Keneh

By: KL Biak Rem Thang

Zaan khat cu zanmang ka rak nei i, Bawipa thaw cun tipi kapah kan rak lengtlang. Suumziing ihsin ka caan hman liam zo mi pawl, tipi kapah an rung lang i, ka thil tuahmi kip ah, neh kawpaw hi ka hmu vivo, neh pakhat sawn cu kei mai ta rori a si laiah, neh dang pakhat sawn cu ka Bawipai neh asi ti ka thei. Ka caan neta lam a nai laiah, tipi kapah keneh pawl ka va zoh leh cu, neh pakhat lawng ka hmu ngah. Cui neh pakhat a lang laiah cun, ka nun beidawn le mangbang lai a si ti ka thei suak, cu cun ka ruah nak i ti buai, a ngaih nak ka theilo ruangah, Bawipai hnen ah cun,

“Maw Bawipa, na dungthlun ding in ka pekawk laiah khan, Na feh nak ipiangah ka lo umpi ding,” i ti fawn.

Hmanseh, ka beidawn le mangbang laiah, neh pakhat lawng ka hmu fawn si, Ka lo tul taktak laiah khan I rak feh san si maw? Theihthiam har ka va ti ve,” tin ka sut ih, Bawipa cun ka hna thlam ah, “Ka fa duat, ka lo duhdawt ih, ziangtik hmanah ka lo feh san lo ding. Harsat nak , hniksaknak na ton lai kha, Ka lo dom/cawi

ṭheu ruangah, Kei mai keneh lawng, hmuh ding arak um ṭheu asi,” tin phuhrung awzet in i run sim.

- Margarget Fishback Powers

Siar bet

The Canons of Dort (Chin Version)

The Canons of Dort

Translated by Ting Hlei Thang 

(Edit hrihlomi a siih cafang sual le tisualpangmi a um hnuaihni thei, computer siat pang le file hloh pang phangah website ah ka ret sungmi a si)

Thuhmaihruai

Netherlands ramih Thurin thupi panga elbuainakah Synod of Dort ih thuthluknak cu Canons of Dort tiih theihlarmi ah a cang. Cumi ahcun 1618-19 ih Dordrecht khawpi, Synod of Dort ih phorhsuahmi thurin tarlangmi khal a tel. Himi cu Netherland ram, Reformed kawhhranpawl lawng huap deuhmi asinan leitlun huap thu ah a cang. Ziangahtile Dutch palaipawl lawng siloin leitlun ram 8 ih palai 26 pawl an tel ruangah leitlun huap thilih a cantheinak a si.

Synod of Dort cu thurinih elbuainak relrem dingah Dutch kawhhranpawl, Armenian thurin thluntupawlih tuahmi a si. Leiden University ih thurin zirhtu hminthang Jacob Arminius in Calvin ih zirhnak/ thawn pehparin Calvin thurin zumtupawl thusuhnak a rak tuah. Arminius a thih hnuah a thluntupawlin Calvin ih thurin thupi panga cu 1610 kumah nasaten an run do. Arminius thurin thluntupawlih zirhmi thupi asilole an can sungih fiang zetih an ngansalmi cu: hlankhan zumnak (foreseen faith), mi hmuahhmuah hrangih Zisui thihnak (universal atonement), selinglet thluh lo (partial depravity), eltheih zangfahnak (irresistible grace), le rundamnak hlo thei (possibility of a lapse from grace) tipawl an si. Hipawl hi Canons, Synod of Dort cun a hnawl thluh ih Reformed thurin a simi, selinglet thluh (total depravity), sanumlo ih hrilnak (unconditional election), bikhiahnei Zisui thihnak (limited atonement), eltheihlo zangfahnak (irresistible grace), le rundamnak hlo thei lo (perseverance of saints) tipawl hi tinun le lungkimmi a si.

Canons ih danglamnak te cu an tumtah hram a simmi Arminius thurin thluntupawlih elbuainak ah thuṭhentu ih thuthluknak vek a si ding kha a si. A tlunih tarlangmi thurin panga kha simfiangnak an neih hnuah thuṭhentu in a zoh dingih Pathian thu thawi a kaihaw deuhmi thurin cu cohlan a si dingih Pathian thuthawi kaihlo deuhmi (belcian dawllomi) cu hnawl ding a si. Canons khalin a zohfelnak ah bikhiah a nei, cucu thurin hmuahhmuah siloin thurin panga relbuaimi lawng a hmuitin.

Thurin panga sungah pakhat fingfing in ṭhatnak le ṭhatlonak an nei fingfing. Thurin panga kan ti ṭheumi kha 1610 ah Canons in thurin panga sung ihsin pali lawng sanlehnak tuah dingin a tuah, ziangahtile a pathumnak le palinak kha a kom.

Canons lehlin tharmi cu Synod of Dort ih Latin manuscript ih hrambunmi a si, cumi cu 1986 ah Khristian Reformed Kawhhran Synod ih laaksawngmi kha a si. Bible tapawl cu original Latin lehlinmi a si ruangah tui san Bible version thawn a dangaw lemlo. Canons thu zir le zingzoi a ol deuhnak dingah thulu fa tetepawl cu telh bet an si.

Siar bet

Thlarau ih ukmi in tisa duhnak a di an riamter lo (Gal. 5:16)

By: Rev. Amos Thang

A hmaisa in tisa duhnak diriam ter lonak dingah, tisa cu ziang a si ti theih a ṭul. Mirangin flesh cu tit (ruh tello) khi a sim duhmi asinan Protestant pawlih reldan ahcun Bible ih tisa (flesh) a timi cu suahkeh sual (sin nature) a si (Ref: http://blog.adw.org 2011-2013) tin kan hmu thei.

Paul in tisa duhnak  lole hiarnak diriam terlo a ti tikah, nitin ih kan nun ih ummi tisa daan sual a sim duh. Kiangkap rualpi sualnak ih in hnaihnok ruangih sual siloin, kan suahkeh ih kan neihmi sual hi a sim duhmi a si. Reform pa a si vemi Scotland ih John Knox khalin “suahkeh sual hi Adam ihsin ro kan comi sual a si” a ti. Ziangtlukin bulpak sungih tisa le thlarau doawknak hi a har ticu zumtu cun kan thei cio ding. Kross thihnak lawngin neh theih a si. Minung hin a mai pianpi ṭhatnak a neihmi hman hi ramri nei, tlintawk nei a si. A tlin lo cinah cui tisa rah cu a puakin a puak kuai sawn ṭheu. Curuangah kan ṭhatnak lengih Khrih ih nun Thlarau Thianghlim hmangin, kan sungih a nun hnu lawngah tisa duhnak pohpoh a di riamter loin kan um thei.

Tisa duhnak a diriam tertupawlih nunah lungawinak kan hmu dah lo. David in Uriah nupi a hahionak, a mitcaknak a ti pitlin ruangah a nunah buainak tumpi a thlen, a khua a har, a fatepawl ruangah thlaphannak le ṭahnak a tong, a cituhrahsengmi tampi hi veikhat tisaduhnak diriamter ruangih thilthleng an si. A rapthlak zia kan nunih zir dingah Bawipa in in hmuhsakmi a si.

Zirhnak 1 nak ih kan tarlang zo vekin thlarau ih ukmi cun an taksa in sualnak an tuah lo ih, an sungih tisa duhnak ummi kha Kross ih thah zomi a si ti thei in an thih san sawn. Lei dam sungah tisa duhnak diriamtertu zohman, mi nunhlim le thawveng zetih thlawsuah dawng an um dah lo. Cuhnakin an nun a tawi, an sualnakin an mah ah phuhrunawknak a pekih, mithmai le thinlung damlo zetin damsung nun an hmang ṭheu. Thlarau ih ukmi cu duhdawtnak, thlarau ihsin a suakmi lungawinakin an khat. Hi thuthup theingahtu pawlin Khrih in sualsal ihsin in luatternak cu, lungawi zetin an nunpi. Tisa duhnak diriam ternak hi sunglam ral ṭihnungbik a si ti an theih ruangah tisa duhnak di an riam ter nawn lo.

Siar bet