Easter Sunday timi hi ziangtinak si? Zumtu in kan hman ding a si maw?

Thubuai: Easter Sunday thu ah hmuhdan theihdan le ruahdan a bangaw lo. Mihrekin Easter Sunday cu Easter Bunny, le Easter eggs thuhla rori ah kan ruat. Mi tampi cun Easter Sunday cu Zisui thawhsal ni ih thil pakhat-khat tuah ding tinak ah kan ruat. Ziangtinak bik a si pei?

Simfiangnak: Bible vekih kan zoh asile Zisui thawhsal ni le Easter Sunday hi pehparawknak a um lo. Easter timi hmin cu leitlun lam, Eastre (asilole Eostre) ih ra a siih nunau pathian (goddess) vekih sunloihmi a si. An theory vek asile, Eastre cu “ni suahnak lamih nunau pathian (ni a suahnak hmun ihsin),” tinak a si. Cumi sunlawihnak puai cu Eastre tiih kawh a siih Europe saklam ramah Saxons thawngin thlatang hrawngah cui nunau pathian sunloih a si.

Ziang thil in lehlam, hi leitlun pathian thawn pehparawmi thilin kan Khristiannak ah hmun run la ciamco. Hlan, Roman Catholic Kawhhran san laiah Zisui thawhsal ni an tuahnak ah hi leitlun thil ih an tuahmi thawn an hman rawi a si thei tiih simtu khal an um.

Kan Bible in fiangtei in simmi cu Zisu thawhsal ni cu zarh khatih ni hmaisabik, Zarhpi a si (Matt. 28:1; Mar. 16:2,9; Lk. 24:1; Jn 20:1,19). Zisui thawhsalni cu 1 Korin 15 sung vekih hman ding a si sawn. Zisui thawhsalni hi zarhpi ni a siih Easter thawn pehparnak khal a um lo, hmantlang ding tla a si lo. Easter in Zisui thawhsalni, zarhpi ni ah zianghman tuahmi tla a nei lo. Zumtu Khristian taktak hrangah cun Zisui thawhsal ni kha Easter Sunday tiih hman rero nak san a um lo ih kan duh asile “Thawhsal Nipi” asilole “Zisui Thawhsal Ni” tivek ih hman a ṭha sawn. Taktak ahcun Zisui thawhsalni hi kumkhat voikhat hman ding asi lo, zumtu kan nunah nitin ih hmang ding kan si sawn. 

Easter Sunday Calendar:

2017 – April 16
2018 – April 1
2019 – April 21
2020 – April 12

Siar bet

Mipa le Nunau hi Pathian Hmaiah An Bangaw Maw?

Mipa le Nunau cu Pathian hmaiah an bangaw ko, Pathian hmuihmel kengih sersiammi an si veve (Sem. 1:27). Nunau le mipa cu sual salih tang veve an siih rundam ṭul an si veve. Cule zangfahnak ih rundami an si veve. “Nunau le mipa karlak khalah siseh, thleidannak a um nawn lo” (Gala. 3:28).

Asinan kan theih ṭulmi cu nunau le mipa ih ṭuanvo hi innsang ah siseh, kawhhran ah siseh, an dang. Pathian in ṭuanvo a pekmi an dangih an sinak man le hmual cu a dang lo. Inn saktupa ih sobul le tlawngkhen a hman dan a dan vekkhi a si. Inn sahnak ah sobul le tlawngkhen cu lo theihlo ih ṭulmi an si. Inn sahnak ah Sobul cu tlawngkhen hnakin a thupi sawn cuang lo ih tlawngkhen khal sobul hnakin a thupi sawn cuang lo, an bang aw. Cuvekin nunau le mipa khal ziangkim a famkim theinak ding sawnih ṭuanvo dangdang kai an si veve, an manneihdan a bang aw.

Nunau cu mipa tlun ih um dingin Pathian in mipa lu ihsin a tuah loih mipa ih hmuhsuam le nautat men dingin mipa ke ihsin khal a tuah lo. Bangrep le covo bangaw ciah dingin, mipa hnakruh ihsin a tuahmi a si. Curuangah nunau cu mipa tlun ih um ding a si lo ih mipa khalin hmuhsuam men ding a si lo. Pathian hmaiah mi bangaw kan si timi theih a thupi. 

Innsang le Kawhhran ah Mipa cu nunau tlunah hruaitu lu a si ding ti ruangah mipa cu Pathian in a ṭan hleice ih Pathian in a bawm cuang tinak a si lo. Cumi ih san ngaingai cu Innsang le Kawhhran ah mipa cu nunau hnakin ṭuanvo tum deuh a nei tinak sawn a si.

Mi tampi in Pathian hmaiah nunau cu niam deuh an si ko ding tin an ruat sual ṭheu. Cucu Pathian thu theih mal ruangah a si men thei. 1 Piter 3:7 in a simmi cu, “Pasalpawl, nan nupi thawn nan umtlang tikah a derdai deuhmi an si ti thei thiam uhla upat uh, ziangahtile nanmah thawn hmun khatah Pathian ih pekmi nunnak laksawng ro cu an co ve ding” a ti. Thlarau lamah bangrep an si, nunnak laksawng ro co tu ding an si veve.

Pathian hmaiah asilole Thlarau lamin nunau le mipa cu an bangrep. Asinan taksa zawng cun an bangaw lo. Asinan mipa khal tlaksamnak le tlinlonak tampi a neih bangin nunau khal tlinnak le thiamnak zawng tampi a nei ve. Cui an tlaksamnak te cu silhkhah-aw-tonin Pathian ram kohnak ding le a Hmin sunlawihnak hrangah lungrualten ṭuan tlang ding kan si.

Siar bet

Bible sungih “Selah” timi hi ziangtinak si?

“Selah” timi cafang hi Bible sungih cabu pahnih sungah kan hmu, a tamsawn cu Saam sungah a si ih voi 71 a lang (Hebru Bible ahcun voi 74). Habakkuk cabu bung netabik sungah voi 3 kan hmu fawn.

Selah timi ih san hi fiangfel bik a um lo. Bible lettu tamsawn cun Hebru cafang ih selah timi hi an let lo ih a Hebru ca vekin selah tin an hmang men. Bible thiam tampi cun selah timi ih san an simfiang ṭheu daan hi an lungkimlo nan a awm-ang bik timi pakhat tal cu polsuah a ṭul fawn.

Selah timi cafang cu Hebru ca ih s_lah “thangthat” le s_lal “hlir” timi ihsin lakmi a si ding tiih ruah a si. Asinan Bible thiam hrekkhat cun selah “cawl-lawk” timi ihsin ra a si tin an zum. Zumdan ah Saam cangantu hi awnmawi paih zettu a si ruangah Saam hla a ngan rero asilole a tuah rero laiah hla colhnak tete (solfa) a tuahmi ihsin ra a si thei tiih zum a si. Himi zumdan hi a taktak a si ahcun selah timi cu himi ihsin Saam cabu sungih a um thokdan a si ding. Awnmawi a colh caan, thaw-hip nak hrang le hlasak dingih colh, asilole awnmawi lawng tum caan hrangih hmanmi a si thei. Himi zumdan ih a hmuitinmi ngaingai cu – “thangthat”, “hlir”, “cawl-lawk” ti lam a khih hmuh. Habakkuk cabu sung, cang thum sungih selah timi kan zoh khalah “cawl-lawk cule thangthat” a si dingih bung 3 sungih Habakkuk ih thlacammi kha siartupawl hnenah Pathian zangfahnak, duhdawtnak, cahnak le a thiltitheinak ih an nun a neh zia colh-lawk ih thangthat ding kha a si.

Bible sungih Selah timi thawn pehparin kan ruah ding hrangih ṭha bik cu Bible kan siar tikah Selah timi cafang kan hmuhnak hmuahhmuah cu reilote cawl-lawkin kan siarmi thu le Pathian ih thiltitheinak, zangfahnak le thatnak vun ruah duak ding a si. Saam sung le Habakkuk 3 sung kan siar tikah, Selah timi cafang kan hmuh cun malte cawl-lawk tahratin kan siarmi ih san ziang a si tin thatei vun ruah hnuah Pathian cu hlir sinin kan thinlung takin thangthat ding kan si. “Leilung mi hmuahhmuah in na hmaiah kuun in an lo biak; Na thangthatnak hla an sak. Na hmin cawimawinak hla an si,” tiah ti uh. Selah! (Saam 66:4)

Source: gotquestion

Siar bet

Thla Hi A Um Ngaingai Maw? Kan Bible in Ziangtin A Sim?

Mirang ih ‘ghost’ a timi hi kan ṭawngin thla tin run hmang mai sehla, Thla (ghost) timi cafang hi kan Bible ah vawi 108 a lang (KJV). Asinan taksa nei nawnlomi mithipawl ih thla a sim duhnak cu an si lo. A hrekkhat cu ‘the Holy Ghost’ Thlarau Thianghlim a sim duhnak tla a siih a hrek khat cu thihnak thu a simmipawl tla an si.

Asile muthla cu a um ngaingai pei maw? Thusuhnak ih ‘muthla’ timi hi ‘thlarau’ ti duhnak a si ahcun a um tuk. Thlarau a um thu cu kan Bible in tampi in simih cumi ah thlarau sia le thlarau ṭha a um. Asinan ‘muthla’ timi ih simduhmi cu ‘mi thi zo pakhat-khat ih thla’ a si ahcun a um lo, cuvek cu Bible ah a um lo. Tuih kan thinlung ih kan ṭih ṭheumi le in bum tum ringringtu ‘Thla’ kan timi khi cu vancung ihsin a tlami thlarau ṭhalo, thlarau sualpawl an si. Efesa 6:11-12, “Satan bumsiatnak do thei dingah Pathian ih a lo pekmi ralthuam kha hruk uh. Ziangahtile kan domipawl cu milai an si lo, vanih a ummi thlarau sia cahnakpawl, uktupawl, thuneitupawl le hi a thimmi lei khawvel pumpi uktupawl an si” a ti.

Kan unau cumi khami ih thla, ka rual pa ka rual nu ih thla, kan sungkhat cumi khami ih thla tivek a um lo. Hebru 9:27 ah “Minung cu zokhal vawikhat thih kel a si; cuih hnuah Pathian in thu a ṭhen ding” a ti. Cumi cu minung ka thih hnu ih ka thlarau umdan ding a si. Cui thuṭhennak ah mipiangtharpawl cu vanram ah an um ding (2 Korin 5:6-8, Filipi 1:23) ih piangtharlopawl cu hell ah (Matthai 25:46; Luke 16:22-24). A lakah zianghman a um thei lo.

Bible thawi a nai bikmi thlarau ṭha lo, thla, khawsia ih a kaihmi cu Mark 5:1-20 sungta a si. Thlarau ṭhalo burpi in mipakhat a kai. Satan cun minungpawl siatsuah ding le ru thei ding ahcun ziangkhal a tuah ding. “Rukru cu ru ding, that ding le siatsuah ding lawnglawngah a ra” (John 10:10).

“Cumi cu mangbang ding zianghman a um lo; Satan hmanin tleunak vancungmi bangtuk in a tuah aw thei a si” (2 Korin 11:14).

Asile cui khawsia, ramhua, thlarau ṭha lo le thla cu kan ṭih ding maw? Lamlam, kan thinlung le kan nunih Zisu a um hnuah cupawl cu ṭih ding a si lo.

1 John 4:4, “Sikhalsehla ka fale tla, nan nih cu Pathian fate nan si; profet diklopawl tla nan neh zo, ziangahtile nan sungih ummi Thlarau cu khawvelmipawl sungih thlarau hnakin a cak sawn”.

Jeim 4:7-8, “Curuangah Pathian duhnak a thluntu si uh. Satan kha do uhla a tlan mai ding”.

Pathian ih vancungmipawlin in hum ih in kil veng. “Na fehnak hmunkip ih a lo humtu dingah le, a lo kilventu dingah Pathian in  a vancungmipawl a ret ding” (Sam 91:11).

Zisu Khrih zumtu diktak kan siih a thu kan thlun le zumnak thawi kan feh ahcun Satan thiltitheinak cu kan ṭih a ṭul hrimhrim lo. Luke 10:19, “Ngai uh! Huham neihnak ka lo pek hai: rul le varngen-meipirpawl parah nan feh thei ding; nan ral neh theinak huham khal ka lo pekih zianghmanin a lo tuahmawh thei lo ding”

“Pathian kan lam ih a ṭan ahzun zosaw in do thei ding?” (Rom 8:31)

Rom 8:38-39, “Ziangahtile Amah ih in duhdawtnak ihsi cun zianghmanin in ṭhen suak thei lo ding, tihi fiangtein ka zum a si; thihnak in siseh, nunnak in siseh, vancungih a ummi vanmi le uktu le  huham neitupawlin siseh, a tu san in siseh, hmailam san in siseh, thuneitu, 39 leitlun ummi in siseh, leihnuai ummi in siseh, sersiammi thil hmuahhmuah in siseh, in ṭhen thei lo ding. Kan Bawipa Khrih Zisu sungin kan ta a simi Pathian ih duhdawtnak ihsi cun in ṭhen theitu ding zianghman a um lo”.

Siar bet

Tattoos (Taksa sun-ih zuksuai/cangan) Hi Kan Bible in Ziangtin A Sim?

Zisu teh kha Tattoos A Rak Tuah Ngaingai Maw? (Thuphuan 19:16)

Thuthlung Hlun Daan in Israel pawl cu, “Mithi ngai in nan hmai nan ṭelh lo pei, nan taksa khal sun-in (Tattoos) nan tuah lo pei, Keimah cu Bawipa ka si” (Puithiam. 19:28). Tattoos tuah cu Thuthlung Hlun Daan ihsin Pathian in a rak duh lo. Hmanseh kan nih cu Daan hnuaiah kan um nawn lo (Rom 10:4; Galati 3:23–25; Efesa  2:15) nan Thuthlung Thar khalah Zumtupawl Tattoos tuah ding a tinak Bible cang a um cuang lo.

1 Peter 3:3-4 ah “A lenglam mawinak; nan sam tuah daan, nan hlawnthil sui le ngun thawn nan thuam awk daan le nan hnipuan hruk daan in mawinak hawl hlah uh. Pathian ih mithmuh ah a sunglawi bikmi mawinak taktak cu nan thinlung sungih a ummi a tar thei lomi lungnemnak le thindaihnak sawn an si” a ti.

Thuthlung Thar ah Tattoos a duhlonak thu Bible cang cu ti fukfi ih rel ding a umlo nan Thuthlung Hlun ih a rak duh lo ciami Tattoos cu Thutlung Thar khal ah a duhsalnak ding san a um cuang lo. 1 Korin 10:31 ah “Curuangah nan ei ah siseh nan in ah siseh, ziangthil nan tuahmi kipah Pathian sunlawihnak hrangah tuah uh” a ti.

Rom 14:23 khalah “ziangkhal zumnak parih bun loin tuah cu sual a si’ a ti. Kan theihṭulmi cu kan taksa le kan thlarau hi Pathian ih ta an si.  “Nan ruangpum cu Thlarau Thianghlim biakinn a si ti nan thei lo maw” (1 Kor. 6:19).

Zisu in Tattoos a tuah maw timi thawn pehparin:

John ih hmuhciahmi Armageddon doawknak ah Zisu cu rang raang a to timi kan hmu. Thuphuan 19:16 ah “A puan par le a kawng parah hmin an ngan, “Siangpahrang hmuahhmuah lakih Siangpahrang sin, bawi hmuahhmuah lakih Bawi bik, ti a si”. Mitampi in himi Bible cang an siar tikah Zisu tla a cawn/kawng parah Tattoos a tuah ko si tin an sim.

Taktak ahcun Zisu hi milai a rung can tikah Judah mi a si. Judah mi a si ve ruangah “Mithi ngai in nan hmai nan ṭelh lo pei, nan taksa khal sun-in (Tattoos) nan tuah lo pei, Keimah cu Bawipa ka si” (Puithiam. 19:28) timi Moses daan hnuaiah a um ve. Moses daan hnuaiih puitling, mi pakhatin ‘Tattoos’ cu a tuah hrimhrim lo ding. “Moses Daan pawl le profet pawlih thuzirhmi siatsuah dingah a ra, tiah i ruat hlah uh. Cupawl siatsuah dingah ka ra lo, an zirhmipawl kimter dingah ka ra sawn a si” (Mtt. 5:17).

Cuti asile “A puan parah le a kawng ah hmin an ngan ih, “Siangpahrang hmuahhmuah lakih Siangpahrang sin, bawi hmuahhmuah lakih Bawi bik” a timi teh ziangtin si pei timi cu:

Thuphuan cabu hi hmuhsaknak (symbolism) thawi a khatmi cabu a si. Curuangah Thuphuan 19:16 khal hi hmuhsaknak a si. Thuphuan 19:12 kan zoh asile “a mit tla cu meisa bangtuk in a alh” cang 13 “a hnipuan hrukmi cu thisen sungih hnimmi a si” cang 15 “a kaa sung ihsin a hriam zetmi ralnam pakhat a ra suak” timipawl kan hmu. Hipawl hi Zisu in a tuah taktak, a sinak taktak (literal) siloin hmuhsaknak (symbol) ih nganmi an si. Cuvek thotho 19:16 nak khal hmuhsaknak (symbolic), asilole fiang deuh dingin uar zetih nganmi (figurative) a si. A puan le a kawng parah ca an ngan taktak siloin Siangpahrang le Bawi a si zia a simfiangnak, hmuhsaknak a si.

(www.gotquestion.org ta nganbetmi a si)

Siar bet

Lawngfangkheh Zuknung (porn) zoh hi kan Bible in ziangtin a sim?

Tulai cu kan santiluan zirin mah le khan te, mai umnak cio ah kan hand-phone le computer thawn kan duhmimi zoh le siar in kan um thei ih a ṭhatnak tampi lakah siatnak tampi a tel. Nunau mipa tilo, kumkim kimlo ti umlo, putar pitar ti umloin porn cu nasaten leitlun mi tampi in kan zoh. Kan theih dingmi cu leitlunah Setan in mipat nunau cakhiarnak hi a mi-thlem-nak lakih hmanrua ṭha bik le a hlawhtlinnak bik karbak pakhat asi tihi a si.

1 John 2:16, “Leilung ta a simi thil hmuahhmuah: sualnak tisa in a hiar mi, milai in an hmuhmi le an duhmi thil, minung in hmaihngal pawrhawknak ih an ruahmi thil hmuahhmuah hi pakhatte hman Pa hnen ihsin a rami an si lo an zatein leilung ihsin a rami an si ṭheh”.

Taklawng zuknung (porn) zohnak cun kan taksa cakhiarnak a suah ter, kan thinlung le kan mit khal cakhiarnak in a khah ter. Filipi 4:8 vek asile taklawng zuknung (porn) zoh cu zumtupawl ih kan tuah dingmi ah a tling hrimhrim lo.

Taklawng zuknung (porn) zoh cu zawngsang theih a si (1 Kor. 6:12, 2 Piter 2:19). Ziangkim ah zawngsang pohpoh mi hin thil ṭha a suahpi dah lo. Zu khal vawi hnih khat na in ahcun na taksa tla a lo siatsuah tuk lo ding nan na zawngsang a si ahcun na taksa le thlarau hrangah ṭhatlonak a suahpi ding. Kuak fawp khal cu thotho. Video/Movie maimai zoh hman thil sual asilo nan na zawngsang a si ahcun thil ṭhalo a suahpi leh thotho ding. Khawlak vah khal a pawi lo nan khawlak vah zawngsang cu thil ṭha a si lo. Porn zoh khal a ṭhat lonak pakhat cu thil dang hnakin zawngsang a awl! Curuangah zawngsang a awl zetmi thil (sual) cu tuah lo a ṭha bik. Cubetah in siahsuah thei (Thufim 6:25-28; Ezekiel 20:30; Efesa  4:19).

Lawngfangkheh zuknung (porn) zohnak cun kan thinlung le mit kha cakhiarnak ih a khah ter tikah midang parah cakhiarnak a suah ter. Cui midang parih cakhiarnak cu Matthai 5:28 ah Zisui’ duhlomi kha a rak si.

Khristian si cingin lawngfangkheh zuknung (porn) zoh na zawngsang zo ih cui sal ihsin na luat duh taktak ahcun na luat theinak ding lam zin a um:

1) Pathian hnenah na sual phuang aw (1 John 1:9)

2) Kan thinlung tharthawh sal ding le kan ruahnak thianghlim dingah Pathian hnenah dil aw (Rom 12:2).

3) Filipi 4:8 hin na ruahnak lo luahkhat dingin Pathian dil aw.

4) Taksa duhhiarnak lak ihsin thianghlim dingin zir aw (1 Thes. 2:3-4).

5) Nupa sinak cu nupa hrang lawng a siih a ṭulnak fingfingah diriamter awtawn ding a si timi theithiam tum aw (1 Kor. 7:1-5)

6) Thlarau in nan nunzia a uk ahcun tisa hiarnak cu a di nan riamter lo pei ti kha hngilh hlah (Galati 5:16).

7) Nu le pa sualnak kha tlansan aw (1 Kor. 6:18). Na computer le na Phone sungih lawngfangkheh zuknungpawl kha hlawn awla khuitawk hmanin la kir sal nawn hlah. Pathian hrangah ziangtin ka nung dingih midang hrangah ziangtin zohṭhim tlak ka si ding timi ruat aw!

Source: gotquestion.org ta a remdanih nganbetmi a si.

   

Siar bet

Zisu phatsantu Judas kha ziangtin a thi?

Matthai 27:5  ah ‘amah le amah a hngawng in a awk that aw’ a tiih Tirthlah 1:18 cun ‘a bah ih a thi’ a ti. Khuimi a dik sawn?

Siar bet

Rawl-ulh Thlacam hi Kan Bible in ziangtin in sim?

Rawl-ulh thlacam hi kan Bible in ziangtin in sim, in zirh? Ziangtin na hmu?

Bible in rawl-ul dingin in fial lo ih zumtupawl rawl ul ding khalin in fawrh lo. Asinan thil ṭha a si zia cu Matthai 6:16 sungah ṭhatman nan ngah ding ti kan hmu. Esther le Judah pawl khal an rawl-ulh thlacamnak ruangah thihnak ihsin an luat ti kan thei (Esther 4:15-16). Tirhthlahpawl khal kawhhran upa an hril ih an hlan tikah rawl-ulh thlacamnak thawn Bawipai hnenah an hlan (Tirh. 14:23). Curuangah kawhhran sungih thubuai khal rei awh man lawn a mit cingcing. Rawl-ulh thlacam laiah Pathian in mi a bia ti khal kan hmu fawn (Tirh. 13:2).  Rawl-ulh-nak le thlacamnak hi ṭhen theih a si ve fawn lo (luke 2:37; 5:33).

Bible ih a simmi rawl-ul le Bible sungih rawl-ulpawl cu rawl ei lo an si ṭheu nan ‘ul’ timi cu leitlun thilri cakhiarnak duhnakpawl ul ih Pathian lawnglawng tlaihsan timi tla a sim duh thotho (I Kor 7:1-5). Rawl-ulh hi a ṭha zet nan kan taksa le harhdamnak ih tlin lo tiangtiang cu a fuh tuk lo mai thei, caan rei tuk kan ulh asile taksa a siatsuah thei. Rawl-ulh cu tikel ih neih ding khal asilo ih taksa hremawknak khal a si fawn lo. A tumtah bik sawn cu Pathian biak pawp, biak ngah ding kha a si ko. Ṭawngdang zawngih sim cun Pathian kha thu-ngai thlakin hmaitawn ih tawnnak, hmaitawn ih biak tinak a si sawn.

Rawl-ulh timi hi kan duhmi kimternak ding menah a si lo ih Pathian ruahnak khal a va ti danglam lo. Asinan kan mah in ti danglam sawn ṭheu ruangah rawl-ulh cu a ṭha tiih kan sim theinak a si. Pathian tawng ngahtu cu Pathian silawn a mah-ah danglamnak a um ṭheu (ṭhimnak ah Paul). Curuangah, Matthai 6:17-18, Nan nih cu rawl nan ulh tikah nan hmai phiah in nan sam tla ṭhaten hriat uh. Cuticun zohman in rawl nan ulh kha an lo thei lo dingih mithmuh lo nan Pa lawng in a lo thei ding. A thupte ih nan tuahmi a hmutu nan Pa in ṭhatman a lo pe ding.

A ngaingai te cun zumtu hmuahhmuah cu rawl-ul thlacam theitu sisehla cu a duh um sinsin. Zohṭhim tlak Bible sungih rawl-ulpawl:

Bible Sungih Ni 40 Rawl-ulpawl

  -         Moses (Dan. 9:9,18,25;10-10)

  -         Joshua (Suah. 24:13-18;32:15-17)

  -         Elijah (1 Siang. 19:7-18

  -         Zisu (Mt. 4:1-11; Lk 1:1-22)

Bible Sungih Rawl-ulpawl

 Hmin                                           Tikcu

 1.     Ahab   ………………………….   ?   ……….. (1 Siang. 21:27-29)

 2.     Judah …………………………..    ?   ……….. (II San. 20:1-25)

 3.     Judah   ………………………….   ?   ………... (Ezra 8:21-23)

 4.     Ezra   ……………………………  ?  ………… (Ezra 10:6-17)

 5.     Nineveh   ……………………….   ?  ………… (Jonah 3)

 6.     Nehemiah   ……………………...  ?   ………… (Neh.1:4-2:10)

 7.     Jews   ……………………………  ?   ………… (Est. 4:1-3; 9:1-3)

 8.     David   …………………………..  ?   ………… (Sam. 35:13;     69:10;109:24)

 9.     Baptist petu John ih dungthluntu ... ? ………….. (Mt. 9:14-15)

 10.  Anna …………………………….. ? …………   (Mt. 9:14-15)

 11.   Antioch Kawhhran ……………… ? …………   (Tirh.13:1-5)

 12.  Paul ……………………………… ?  …………  (Tirh. 27:9-11)

 13. Cornelius …………………………  ?  …………  (Tirh. 10)

 14.   Kawhhran tampi …………………. ?  …………  ( Tirh. 14:23)

 15.   Paul ………………………………. ?  …………  (2 Kor. 6:5; 11:27)

 16.   David ……………………………. Ni 1 ………    (2 Sam. 3:35)

 17.   Judah ……………………………... Ni 1 ………    (Neh. 9:1-4)

 18.    Judah …………………………….. Ni 1 ………… (Jer. 36:6)

 19.   Daniel ……………………………. Ni 1 ………… (Den. 9:3, 20:27)

 20.    Pharisee ………………………….. Ni 1 ………… (Lk. 18:9-14)

 21.    Israel ……………………………... Ni 1 …………  (Thuṭ. 20:26-35)

 22.    Israel ……………………………... Ni 1 …………  (I Sam. 7:6-14)

 23.     David …………………………….. Ni 1 …………  ( 2 Sa. 1:12)

 24.    Darius ……………………………. Zan 1 ………… (Den. 6:18-24)

 25.     Esther le Mordecai ………………. Ni 3 …………..  (Esth. 4:13-9:3)

 26.    Mi tampi …………………………. Ni 3 …………    ( Mt. 15:32-39)

 27.    Paul ………………………………. Ni 3 …………    (Tirh. 9:9, 17)

 28.     David …………………………….. Ni 7 …………… (2 Sam. 12:16-23)

 29.      Israel ……………………………... Ni 7 ……………  (1 Sam. 31:13)

 30.       Paul le mi 276 ……………………. Ni 14 …………….. (Tirh. 27:33-34)

 31.      Daniel …………………………….. Ni 21 …………….. (Dan. 10:3-13)

 32.       Moses …………………………….. Ni 40 ……………… (Dan. 9:9,18,25;10-10)

 33.      Joshua …………………………….. Ni 40 ………………. (Suah. 24:13-18;32:15-17)

 34.      Elijah ……………………………... Ni 40 ………………. (1 Siang. 19:7-                                                                                                       18

 35.     Zisu ………………………………. Ni 40 ……………… (Mt. 4:1-11; Lk 1:1-22)

Siar bet

Semtirnak bung 3 sungih Eve bumtu Rul kha Setan maw Rul ngaingai a si?

Mihrekin “Setan kha Rul ah cang tahratin Eve a bum” an ti, a ṭhen in “Setan in Rul ngaingai hmangin Eve a bum” an ti. Khuimi a dik sawn?

Aw, thusuhnak ṭhazet a si. Eden hmuanih Eve ra bumtu Rul kha Rul ngaingai a si ko. Ziangahtile ṭawnghram (Hebrew ṭawng) ah nachash a ti. ‘Nachash’ ticu mirangin ‘snake’ kan ṭawng cun ‘Rul’ tinak a siih hmun tampi ah a hmang (nachash ticu Setan tinak a si lo). (Sem. 3:1-4, Suah. 7:15, Mipum. 21:9, 2 Siang. 18:4, Thuf. 30:19, Thus. 10:8, 11; Amos 5:19; 9:3). Hitawk Semtirnak bung 3 sungih Rul hi Setan tiih kan ti sak ding asi ahcun tarlangmi Bible cangpawlih Rul a timi hmuahhmuah khalah Setan kan ti thluh a ṭul ding.

Ṭhimnakah, Suahlannak 7:15, “Faro cu zinglamih Nail tiva-ih a feh tikah va tong aw. Tivapi kapin rak hngak awla, rulih a cang dahmi kianghrol kha keng aw”. Hitawkah ‘Nachash’ timi a hman thotho ruangah ‘Setan-ih a rak cangdahmi kianghrol kha keng aw’ ticu a theih lo. A tlunih tarlangmi Bible cangpawlah “Nachash” timi hlir a hman ruangah Semtirnak 3 sung ta khal ‘Setan’ siloin ‘Rul’ tinak a si ko.

A umzia cu ‘Setan kha Rul ah cang tahratin Eve a bum’ siloin ‘Setanin hmuhtheihmi rul ngaingai hmang tahratin Eve a bum’ tinak sawn a si. Setan hi a mah le mah rulah canterawk theinak thuneihnak a nei lo. Anih cu vancungmi, van ihsin a tlami vancungmi (fallen angel) a siih a si kumkhua ding. (Eze. 28:11-17).

Semtirnak 3:14 khal Setan a sim duhnak siloin Rul ngaingai a sim duhmi a si sawn. Cang 15 nak hmaisa deuh cu Setan le Rul a simduhmi a si. Cang 15 nak neta deuh  lawngte Setan le Zisu Khrih a simduhmi a si. Ziangahtile Setan hin mibumnak ah a duhduh hi a rak hmang ve ṭheu.

Thuṭhimnakah, Matthai 16:23 ah, Zisu cu a her ih Piter hnenah, ‘Nang Setan, ka hnen ihsin tlan aw! Ka fehnak lamzin khamtu na si, ziangahtile hi bangtuk na ruahnak hi Pathian hnen ihsin a rami a si lo, milai hnenin a rami a si,’ tiah a ti. Hi ṭumah Piter hi Setan a si tinak siloin Setan ih hmanmi a rak siih cucu a mah le mah khal a rak thei aw lo. Asinan Zisu cun a tirhthlah Piter le hmuh theih lo Setan (an pahnih in) vawi khatah a kawk cih.  

Theihternak: Pathian thutak, Bible thu theihfianglomi, sut duh le relkhawm duh kan neih asile Gmail: jrmting77@gmail.com le Fb: Ting HLei Thang ah peihtlaih theih ringring a si.

Siar bet

I Timothy 2:15 ih a ti duhsanmi cu ziang a si?

 “Sikhalsehla nunau cu thinlung nemin an nung ih zumnak le duhdawtnak le thianhlimnak sungih an hnget ahcun fa an neihnak thawngin rundam an si ding” (I Timothy 2:15). Nau neih hi rundamnak phunkhat maw asilole nau nei lo pawl teh vanram an kai lo ding tinak si?

Himi hi thuthlung thar pumpi ah simfiang har bik pakhat a si ve. Hlanpi ihsin an rak buaipi zetmi le an suh tam zetmi pakhat a siih felfukfi ih sannak khui hmanah a um thei hrih lo.

A cangthei tiih ka ruahmi cu: “Pathian ṭih zettu nunau (thinlung nemin zumnak le duhdawtnak le thianhlimnak sungih nung) cu nau a neih tikah nauneih Harsat-Thihnak sung ihsin Rundam a si ding” ti a sim duhmi a si ding tiah ka ruat. Nauneihnak-in kan Thlarau a rundam lo ti cu fiangten kan thei.

Ruahnak Hrekkhat

-         Biaknak lamih pum a pe aw zettu nunau pakhatin nu ih ṭuanvo le insang ṭuanvo hlensuak ding a sim duhnak.

-         Khrih Zisu in danglam zetih minung sinak a laknak ah nunaupawl Thlarau lam rundamnak an co thu a sim duhnak.

-         Nau neih tikah harsat buaibainak umloih thianghlimtei neih theinak a sim duhnak.

Siar bet

Pastor pakhatin a dang hnaṭuan a ṭuan phah theih maw?

Ṭuan thei tuk! Pastor pakhatin a insang hrangah a thla-hlawh in a daih lo rori a si ahcun hnadang pakhat khat ṭuan phah tengteng seh tin tha ka pe duh a si. Tirhthlah 18:1-4 sungah Paul khal rawng a bawl rero lai ah miih phurrit silo dingin a mah te, Aquila le Prisilla vek thotho in puan thlam tuah in pum a cawm aw ti kan hmu. Pastor pakhatin kawhhran nei phah in a dang hnaṭuan a ṭuan phah ruangah ngainepnak ding le thil diklo tuah a sinak pakhat hman a um lo. Kawhhran in hna dang ṭuan lo dingin khawpkham zetin an bawm thei a si ahcun thukhat, khawpkham ih an bawm thei lo ahcun a ṭuan hrimhrim ding sawn a si.

Paul in, I Timothy 5:8 sungah, ‘Sikhalsehla mi pakhat cu a sungkhat amah ih insang sung hman kilkhawi loin zianghman ah a siar lo a si ahcun a zumnak a dungtun a si ih zum lotu hnak hmanin a sual sawn a si” a ti.

Ralrin ṭul zet pakhat cu zumtu pakhat hrangah ‘mai insang le sungkhat unau theitawkih kilkhawi ding hi thupi bik a si’ ti hngih lo hi a si. Kan unau sungkhat kan rem lo asile zumlotu hnak hmanin kan luar sawn ticu Bible ih in zirhdan a si. Curuangah thlacam thei, khawm paih le Pathian thusim thiam khi thlaraumi ti lawkmai a theihlonak cu a si. A insang, a unau, a sungkhat tlunah ziangvek duhdawtnak le ngaihsaknak thawn a kilkhawi timi hi kan Khristian nunih thupibik pakhat a si sawn. Cu tiih kan sim ruangah Pastor pakhat in kawhhran nei phah cingin a duhduh hna, va ṭuan seh tinak  a si lo. Kawhhran in khawpkham ten a bawm thei lo rori a si ahcun Pathian thu, Bible thawi mil-aw-mi le cozah ih khamlomi hnaṭuan lawng ṭuan seh tinak a si.

Kan Bible sungah neihawknak asilole insang thu hi hmaisabik ih a zirhmi le a thlawsuahmi a si ruangah Kawhhran hnakin insang cu ngaipawimawh sawn hrimhrim dingmi a si. Pathian hnakih ngaipawimawh sawn ding a si lo ih Kawhhran hnakin ngaipawimawh sawn dingmi cu innsang a si. Pathian in minung a sersiam veten insang a din hmaisabik, kawhhran a din hmaisa lo. Aumzia cu kawhhran hnakin insang cu a ti thupi tinak a si. A ngaingai te cun kan rawngbawlnak cu kan insang ihsin thawk ding kan si. Kan insang ih kan thawk hnuah Kawhhran ah ṭuansuak sawn ding kan si. Mi pakhatin a insang hman kilkhawi thei lo in Kawhhran cu ziangtin a kilkhawi thei ding!

Theihternak: Pathian thutak, Bible thu theihfianglomi, sut duh le relkhawm duh kan neih asile Gmail: jrmting77@gmail.com le Fb: Ting HLei Thang ah peihtlaih theih ringring a si.

Siar bet

Nauthlak (abortion) hi Pathian Thuthawn A Kaihaw Maw?

Mi tampiin, “nauthlakthu thawn pehparin kan Bible in zianghman simrelmi a neih lo ruangah do rero ding a si lo” an ti. Nauthlak asilole pumsung ih naute thah hi Pathian thu thawi a kaihlonak Bible cang cu ti fukfi ih rel ding a um lo. Leitlun ram tampi khalin an ram sungah pumsung naute cu thlak(thah) theih tin lungkimpinak daan an tuah nan biaknak tampi thaw cun a kaih lo lawng siloin leitlun minungpawl thattambiktu le siatsuahtu ṭihnungum a si.

Pathian thu (Bible) le Pumsung Naute

Kan Bible sungah a suak hrihlomi (pumsung naute) khal ‘naute’ tin siseh a suak pek khal ‘naute’ a ti ruangah suak hrihlo khal naute, suak pek khal naute (minung) an si veve tinak a si. (Luke 1:41, 44; 2:12, 16; Suahlannak 21:22).

A suak hrihlomi (pumsung naute) hi Pathian ih sersiam (tuah) mi a si. (Sam 139:13).

Pumsung naute hliamtuartertu asilole thattu cu puitling nunnak tuahmawh le thah vekin daan tat thotho an si.  (Suahlannak 21:22)

Zisu Khrih cu minung (Pathian-minung) a siih Mary pumsungih um a si. ((Matt. 1:20, 21; Luke 1:26, 27).

Suakhrihlo naute khalin ziaza sual an nei ve (Sam 51:5), cuvek thotho in lungawinak khal an nei ve.

Puitling minung vek thotho in suak hrihlo naute simnakah bulpak hmin (personal pronoun) a hmang. (Jer. 1:5; Matt. 1:20-21)

Pumsung naute cu minungdang vek thotho in Pathian ih tuahmi, ngaihsakmi le kilkhawimi a si.  (Sam 139:15-16; Jer. 1:5).

Nau nei thei dingih nunau sul awnsaktu le phih saktu, thuneitu cu Pathian a si. (Gen. 29:31, 33; 30:22; I Sam. 1:19-20)

  

Pumsung naute asilole suakhrihlo nautepawl hi an suah hlan ihsin Pathian in a kawhmi an si. (Semt. 25:22-23; Thuṭ. 13:2-7; Isa. 49:1, 5; Gal. 1:15).

Scientist pawlih Pumsung Naute An Hmuhdan le Lennart Nilsson ih Zuk

Thla Khat: Actualization

Ruahnak – a minung sinak ziaza zaten a kim (all her human characteristics are present)

A nui nau-inn ah thluak ruahnak neih terin a um (zarh khat)

A thinlung ruahnak a thangso

A thinlung a thir thawk 

Ni 24, ruh a nei hrih lo. A thinlung a thir thawk

A lu, a kut le a ke an suak thawk

Zarh 4, a kut le ke an suak

Thla Hnih: Development

A thluak a cang thawk (Ni 40-42)

A hnar, a mit, a hna le a tinpawl an suak thawk

A thin a tur thawkih, a thisen a khawh-aw thawk

A ruhpawl an ṭhang

A mahten kutzungṭial a nei thawk

A kutin a hmur a tawk thiam ṭan

A taksa umdan a kim vivo ih a ṭuan thawk

Zarh 8 a kim

Thla Thum: Movement

Zarh 10

Thil dawlh, mi zoh le mitmen a thiam

Ke sirh a thiamih a lei a tal

A kutzungpi a fawp

Thla Li: Growth

Zarh 16

A rih lam a let ruk a ṭhang (to ½ birth weight)

A sau lam zung (inches) 8-10 a ṭhang

A nui’ aw a thei thei

Thla Nga: Viability (capable of living)

Zarh 20

A vun, a sam le a kutkezungpawl a ṭhang

Mang a man

A ṭap thei (thli a um asile)

Nau-inn lengah a um thei

Thla Ruk

Naute cu nau-inn ihsin suak dingin a tiar cia

Thla Kua

Naute cu tuihnu zarh 4 ah leitlun a hmun thlang ding

(Zuk hi Swedish photographer Lennart Nilsson in kum 12 sung himi zuk ngah dingih caan a pek hnuih a zuk suak theimi a si. 1965 ah hmaisa deuh pumsung naute umdan a rak zuk dah. India Tv)

Mithattu Ṭihnungum NAUTHLAKNAK

- 2007 May ah America mipum hi 301 million a si. Himi kumah 2.51 million mithi an um. Cucu Nauthlak (abortion) telh loin a si. Cui kumih Nauthlakmi 850,000 telh asile 3.36 million mithi an um tinak si. Himiin a simduhmi cu American mithi 4 sungah 1 cu Nauthlakmi a si tinak a si.

- Leitlun (worldwide) ah 56 million kumtin thih a si. Mithi hizatah a hrek tluk cu Nauthlakmi, nauthlak ruangah a si.

- America in ral vawi 12 a do ah a Ralkap 651,543 an thi. A liamciami kum 33 sungah Nauthlakmi, nauthlak ruangih thi hi 44 million an si. Himiin a rel duh cu America Ral a domi zate kawmih mithi hnakin Nauthlak ruangih thi/sunralmi a vawi 68 a tam sawn tinak a si.(44,377,000 / 651,543 = 68)

- America in Iraq ral a do ah ralkap 589 an thi. Asinan leitlunpi ah nauthlaknak (abortions) cun minutes 6 sungah cuhnakih tam mi a that.

- Leitlun Ralpi Vawihnihnak (WWII) ih Ram khat le Ram khat simawknak, France ih simnak D-Day hi leitlun thuanthu ih doawknak maktak le ramthlak tak pakhat a si. Ralkap 53,714 an thi. Asinan Nauthlaknak (abortions) ve thung cun nahzi 9 sungah cuhnakih tam leitlun minung a that.

- Leitlunah culrual in (on average) in second pakhat 1.68 in nau an thla/siat. Cuti asile nahzi 8.9 ah 53,714 mithi an um tinak a si. (53,714 /1.68 / 60 seconds / 60 minutes = 8.88 hours). (Source: http://www.ddaymuseum.co.uk/faq.htm)

- Cutin second pakhatah 1.68 nauthla an um asile 5.84 minutes ah 589 mithi an kim thei tinak a si. (589 / 1.68 / 60 seconds = 5.84 minutes).

Dec. 26, 2004 ah Tsunami tiletsuar in Asia minung 150,000 ih nunnak a hun la (a that) taktak cu leitlun pi cu a tuk a sum ih  a mang a bang ṭheh. Cutikah minungpawl cun “Tsunami cu ṭih a nung tuk, miih nunnak latu, siatsuahtu a siih huatumza a si” an ti. A dik, hmanseh, Nauthlaknak cun nikhat ah minung 150,000 hnakih tam mi a that ringring ti cu kan ruat tel dah lo. Nikhat asilole vawi khat men lawng asi lo, nitin rori a si fawn.

Thunetnak

Curuangah nauthlak cu minung thah thotho a si ruangah ṭih a nunnak a si. Kan Bible ih a lungkimpi lo vekin leitlun daan khalin kan tuah dingih ṭha lo a si. Leitlun minung in that rerotu ṭihnungum mithattu a si fawn. Kum zabi 18^th laiah nauthlak cu daan vekih an thu ṭhensak an rak si. Asinan kum zabi 19^th ahcun kiangkap le ramthukhel ruangah a si bik ko ding daan in a run lungkimpi sal. Hmanseh Pathian thu ih in zirh dan a si lo. Kan Khristian sinak ih a duh lo vekin, Buddhist biaknak, Catholic le Shinto biaknakpawl khalin nasaten an do. 

Siar bet