Wednesday, January 3, 2018

White House (Inn-rangpi) Thu le A Sungih Ummipawl

By on Wednesday, January 03, 2018


USA ramih inn-rangpi (white house) ti cun a thei lo kan um lemlo men ding. USA President pawl umnak ti khalih theihmi a siih tuiṭum cu White House thu le a sungah ziangpawl an um timi mallai kan run ngan ding.

White House hi 1792 ih sakmi a si. A hmunram umnak hi 1791 ah president George Washington ih rak hrilmi a si nan amah cu inn-rangpi (White House) sungih rak um ngahlotu president a si. Tui White House umnak hmun khi George Washington le a nupi an rak hmuhawknak le duhawk hmaisabiknak hmun tiih simtu tla an um. A hram (foundation) cu 1792 ah an thla thokih  a saktu ding mithiam (designer) ahcun James Hoban in nehnak a co. 1792 ihsin an sak thokih 1800 ah an ṭheh, kum riat an rei.

1800 ah president John Adams le a nupi Abigail cu inn-rangpi ah an ṭhawn ih White House luah hmaisabiktu an si. White House ih an thlen pekte ah President John Adams in inn-rangpi thu thawn pehparin a nupi Abigail hnenih ca a kuatmi cu: “Hi inn pi hi vancung Pathian ih thlawsuah pekmi siseh tin thlaza ka cam, cui thlawsuah cu kumkhua in hi Innpi ah um ringring hramseh! Ram hrangih midingfel, mi rinum, le fimthiamnak neimi siarlo zovek hmanin hi luanglu hnuaiah rampi thuneihnak la in lal tum hlah seh!” (I pray Heaven to bestow the best of the blessings on this House, and all that shall hereafter inhabit it. Man none but honest and wisemen ever rule under this roof). Cui ca cu America ramih a vei 32nak President Franklin D. Roosevelt ih sanah White House innpi sung, rampi rawleinak khanih phar parah an run tar.

1812 ralpi ah British in 1814 ah meisa thawn an siatsuah thluh.  James Hoban cu inn-rangpi sak sal dingin fial a siih  cutin 1817 ah president James Monroe cu inn-rangpi ah a cer sal. Monroe ih sanah thlanglam banpawl a sak bet ih Andrew Jackson in 1892 ah a saklampawl a sak bet. Kum zabi 19 hrawngah hi inn-rangpi hi rem bet vivo a siih a cipciar le fiangfel ih theih thluh lomi tete tla a um. Tu ih kan theih daan a hmin, inn-rangpi (White House) timi hmin pe dingih rorelnak an neih laiah lungvar ih sakmi a si ruangah siseh, president ih duhnak ruangah siseh ‘White House’ tiih hmin pek a rak si. A thok lam ahcun White House tiin an rak ko dah lemlo. President sui-inn (President palace), President innpi, cozah innpi tivekin an rak ko celcel. 1901 ah Official ten president Theodore Roosevelt in “White House” tin hmin a pek. Cumi ihsin tutiang White House ti lawnglawngin an ko lanta.

Tu ahcun hi inn-rangpi hi a sau lam pi 168 (51.2 meters), a kauh lam cu ban tumpipipawl (porticoes) tello in pi 85 le zung 6 (26.1 meters) a siih banpawl thaw cun pi 152 kau a si. A tlangpi thu cun a sak lamih a san lam (a luanglu tiang cun) pi 70 a siih a thlang lam cu pi 60 le zung 4 a si. A sungah khan (rooms) 132, kholhawknak khan 35, sangka 412, sangkate 147 ummi innpi a si. Cun, tappi (fireplace) 28, le karbak (staircases) 8, le cetfehnak (elevators) 3 an um. Inn rangpi ih rawlsuannak khan cu mikhual 140 lai rawl dar thei ih hisapmi a si. White House cu a zial hmunram (a sawng 6 zial zate) cu 55,000 square feet hrawng a si.

White House innpi sung ahhin umnak khan tampi lakih hminthang bik cu zungkhan sawl (Oval Office) tiih theihlarmi a si. Cumi sungah an hotubik (president) ih hman dingmi cabuai pakhat a um.  Hi innpi sungah cabuai tampi a um ko nan a hminthangbik cu himi cabuai hi a si. Ziangahtile himi cabuai cu 1850 ah England ti-ralkap lawngpi, HMS Resolute, thingpawl thawi tuahmi a si ruangah a si. Cumi thing cu 1879 ah British lalnu Victoria in America ih a vei 19 nak an president Rutherford B. Hayes hnenih laksawng a rak pekmi a si. Cui zungkhan sawlpi sungah sangka pali a um. Sangka pakhat cu rawleknak khan fate le ca siarnak khan fehnak a si. A dang sangka pahnih cu inn-rangpi (White House) dunglam fehnak a si. A dung lam ahcun president le a kuthnuai bawi upapawl ih zungkhanpawl tla an um. Netabik sangka ih suah asile a mawi zetmi langsinpar dum (rose garden) ah a suak. Oval Office ih pharpawl ahcun hminthang zetmi kut suaizukpawl an um. Kut suaizukpawl cu rothilretnak(museum) ihsin lakmi an siih president dang an kai asile an duhlomi cu a thleng thei ih pharpawl khal an duhmi rong(color) thlengtheinak a nei.

A dang hminthang deuhmi khanpawl cu dinhmun zohnak khan (situation room), cozah rorelnak khan, Lincoln ihnak khan, Lincoln ih casiarnak khan, zuk(map) umnak khan, lalnu ih umnak khan, tivekpawl an si. Lalnu timi cu America ra tlawngtu England, Netherland, Nepal, Norway, Greek ramih an lalnu asilole an siangpahrangnupawl ih umnak khan tinak a si. A hlan ahcun cumi cu langsinpar khan (rose room) tiih kawh a sin an siangpahrangnu (lalnu) pawl an thlen leuhleuh hnu in a hmin thleng salmi a si. Cutawk ih mipa riak dahtu um sun cu British PM Winston Churchill a si. Mangbang um nawn pakhat cu Asia nunphung thawi tuahmi khan pakhat a um. Cumi cu Tuluk khan (China Room) tiih kawh a si.

Hi innpi ahcun President-pawl colhhahdamnak hmun tla a um. A hmailam ahcun minung 42 tlem movie/video zohnak khan a um, cumi cu president a colhhahdam caan ih a zoh ding hrangih retmi a si. Oval office ih dunglam ah president-pawl ‘golf’ lehnak hmun le tileuhnak hmun a um. Cun casiarnak (library), basketball lehnak, tennis lehnak tipawl tla an um. Cutawk cu a lengmi khal va len theihnak hmun a siih thla khatah minung 30000 lenglo an leng ṭheu.  

White House Thu Theih Ṭha Tete

US President lakah George Washington lawng hi White House ih rak umlotu a si.

Thomas Jefferson cu 1805 ah White House onnak-puai (inaugural open) tuahtu a si.

John Quincy Adams cu White House pangpar hmuan tuahhmaisabik tu a si.

White House hmailam a tualrawn hmuahhmuah tidai toih thluh ding cun tidai gallons 570 a ṭul.

White House ih ti-leuhnak khi 1933 ih tuah betmi a si.

A lenglam tikhohnak cu Gerald Ford in 1975 ih a tuahmi a si.

Tu ih movie umnak khan khi a hlanah kawr le thilri retnak (cloakroom) a rak si.

President Carter cu 1978 ah White House ih a hmaisabik computer le laser printer kengluttu (neitu) a si.

White House sungah hin pangpar dawr, ha-tuahnak zung (dentist office), zungthiam zung (capenter’s office) le bowling alley pawl tla an um.

Dinhmun thlirnak khan (Situation Room) timi tla a hnuaitabik (basement) ah a umih siatral harsatnak tivek a thlen caan ih President in a thuronpawl a tonnak hmun a si. 

(Ref: thutazone, whitehousehistory, whitehouse.gov, history.com, dcducks)



0 comments:

Post a Comment