Chinram Ih Kan Ṭulsammi

Chin Ram Ih Kan Ṭulsammi

Jeremiah Ting Hlei Thang

Chin World Media

September 08, 2011

Thuhmaihruai

Kannih Laimi hi hnamdang ai in taksa ah siseh, thinlung le Thlarau lam khalah kan rak nauhak tuk ih fimthiamnak lam le pursum leilawnnak lam khalah kan rak nauhak tuk fawn. Laimi pawl tayet, khampat le kalay kiangkap hrawngih ziang thei lo biar-am te thawi sa le ral lakih an rak vah sukso rero lai ah ramdang mi cu taih inn le mawtaw thatha thawn an rak um zo cutluk ih sanman lo le lehhnu mi kan si. Asinan tui dinhmun ah ram cangkang pawl kan bang hrih lo nan khatluk ih ramthim le sanman lo kha tu ah hitluk ih kan hung suah thei cu mangbangza ngaingai a si. Mi thangso rero lai kan si ih thangso cak tak khal kan si fawn.Kan ram khal hi thangso rero lai le rem rero lai mi a si ih tul mi kan neih tam ih zir dingmi khal a tam fawn. Cui kan tulsam mi pawl cu tampi lak ihsin a tlangpithu in a thupitnak tete kan tar lang ding.

(1)Fimthiamnak

Fimthiamnak kan tulzia kan tlaksamzia hmufiang ih theifiang ding cun fimthiamnak lam kan dinhmun theih hmaisa ta a tul. Cuihnuah midang thawn ziangtluk kan thlau-aw ti khal theih a tul fawn. Ziangahtile kan sinak le kan dinhmun theih fiang lo cun kan tulsamzia hmuhfiang a har tuk. Curuangah fimthiamnak lam ih kan dinhmun malten kan zoh ding. Kan Chin rampi ahhin 1900-1901 kum lawngah a hmaisabik tlawnginn din a rak si ih tlawngta 7 te lawng an rak um. Cui laiah cun nunau tlawngkai khal an rak siang hrih lo. 1901-1902 ah cun nunau pakhat te cu a rak kai nan a suak sal. Ziangahtile inn umpi men ding le nau-awihnak men ah cun a tha hnem lo an rak ti si awm tak si. Hi can hrawngah hin tui American, England, Germany,Australia tivek cu sim lo kan inn hnen ram pawl hman hi tlawng thatha nei in mi fimfim,mi thiamthiam an rak tam tuk zo. 1920 kum ahcun tlawngta 160 lai an hung ti ih nunau 15 an tel thlang, cuisin 1962 kum ah 32,820 le nunau 6706 an kim thei thlang. Cutin malteten thansohnak lam cu kan pan vivo ih 1988 kum ah 89,526 le nunau 42,229 an kim thei tin cabu sungah ngankhum mi a um.

Cutin kan thangso hnelhno ih tuisan 2009, March thla lam ah cun Boarding school lawng hmanah 64 le phunhra lawng hmanah mipum 10,000 lenglo kan hung si thei thlang. Cutin kan hung thangso vivo ih kan Chinram ih sin ca thiam taktak khal kan hung suak, mifim taktak, mithiam taktak khal kan hung suak. Asinan kan mipum kan mal deuh ruangah hnam dang thawi tahthim cu a har nasa. Asan cu minung kan mal bet ah fimthiamnak lam ih feh kan mal tuk cu a si ko. Midang cu sim lo kan kiangih kawl pawl hman hi an ram sungah tualleng tlawng (Primary school)… 67627 lai an nei ih lailak tlawng (middle school) 3695 lai an nei. Cun tlawngsang (High school) 1572 le phunsang tlawng (University) 144 lai an nei. Cun sizung (zato) inn 750 lai an nei ih vanzam cawlhnak 44 lai an nei fawn. Ka rel duhmi cu thinnaunak ding lam le thasiatnak lam zawng a si lo. Kan tuldan thu si ka sim duhmi a si sawn. Kawl pawl khizat nei hman khi leitlun dinhmun in zoh awla ziang an bang? Cun kannih sinsin cu?

Ruat awla sim le rel hman tul loin kan tlaksamzia le kan tulzia cu kan thei thei mai. Fimthiamnak a malnak khua le ram ah thansohnak cu a mal. Kan lairam ah thilman khung zianghman a suak lo kan ti, a suaksun tete khal a hmang theitu,a hmang thiamtu mi fiamthiam kan um lo a si lo sawm? Hi hnakih mankhung ‘tha dang tampi suak khal sehla a hmangthiamtu, a kilkhawi thiamtu kan um lo awkah ziangsaw tha hnem ding? Mi ih ra hman ding le ra zuar suak ding hlir an si ko lo maw? Tui kan ram ah hnatuan ding a um lo kan ti khal hi mifim thiam kan mal ruangah a si ko lo maw? Hnatuan ding a mal siloin mifimthiam kan mal sawn a si ko lo maw? Kan ram khalah mifim taktak le mithiam taktak hnatuan nei lo an um lem sawm? Kan lairam ih thing man khung taktak le thlai-hnah, thlai-rah pawl khi zo hman hmangtu, tuah thiamtu um lo ih ziamral a tam ko lo

maw? Grape kung khat te cin le makihmak in rah a suah ih thinghram, thinghnah man khung pawl tam tak suak khi a hmandan thiam kan mal ko lo maw?

Hiveklam ih mi fimthiam tla hi kan ram in a tul tuk. Ramdang milian pawl teh khi zoh hman Chin-thuk le thlaihnah thlairah tivek tuktak ihsin tha taktak in an tuah ih ram leng ah zuar in a phunphun in sum an la. Cuvek lam ih mithiam teh kan va tlasam em. Cun cetlam thiam hminthang paziat kan nei? Siar a va har ve. Yangon khawlipi ah kan laimi paziat in Cetlam, internet lam hminthang kan um ih dawr paziat kan nei thei? Hiveklam ih thilthiam teh hi kan va tul tak em. Kan Lairam in mifim taktak, mithiam taktak kan hung suak ih thiam thei le thilti thei mi phun cu kan si ko. Asinan apoi zet mi cu kan fimthiamnak hi Ram sungih hman hnakin Ram lengih hman hi kan uar tuk. Cule ram sungah mifim thiam an mal ih a thansoh ding zat a thang thei lo ih kan kiangkap kan bang thei lo. Ziangah kiangkap pawl kan tahthim ti asile tui kan dinhmun cun Chin state ti loin Chin Land ti hi kan duhmi a si ruangah miphun dang thawi kan tahthimnak a si. Miphun dang thawi kan tahthim awk cun mifim kan mal tuk lai ih mithiam kan mal tuk lai fawn. Hihi Chin ram in a tul bik mi pakhat a si ve. Tufang kan ram dinhmun ka zoh hin fimnak hi dungtun in sumpai lam ah kan feh uar tuk in ka hmu. A can ah cun ka thin a na zet theu. Sum le saw cu nasatak in kan hawl ih fimthiamnak lam ih feh pawl bawm dingah kan khul a rang cuang si lo.

Kan pumpi hrang le hmailam kanmai nuntukhawsakdan lawng ruat loin kan ram le miphun hi ruat tel ringring hram uhsi. Sumsaw lam ah kan feh tuk ih kan ram hin fimthiamnak a tlasam tuk lawmam. Sumsaw hi hawl lo ding ka ti duhnak a si lo. Sumsaw cu lehhnu ah hawl a theih ih ram le miphun kilkhawinak ding khalah sumpai ai cun Fimthiamnak hin tampi cu thathnemnak a nei sawn ding in ka thei. Curuangah ka rel duhmi cu a hmaisa

ah fimthiamnak hi uar uhsi law Lai mino! American, Australia, Canada..tvp ramnuam ramtha kan thlen khalle sumpai lawnglawng ruat loin tlawngkai phah tento tum cio sehla ram hrang ruat in.

Mai pumcawmnak ding hrang lawngah tlawng kan kai theu ruangah si rampi ih hmantlak kan suah thei lo. Tui ka fimthiamnak zir hi ram hrangah sawrbawktlak pakhat tal a um tengteng a tul ti thinlung nei cio sehla, kan ram hrang ruat in. Tui kan ram ih mifimthiam tam sawn cu Bible tlawng suak an si ih a tha zet. Asinan bible tlawng lam hi cun Cozah lam ih sang taktak thlen a har ih a kaihaw thei tuk fawn lo. Curuangah Bible tlawng lam ih mifimthiam kan neih vekin Cozah lam ih mifimthiam khal hi kan ram in a tul tuk. Kan ram in a

ngai tuk. Khuiah saw maw kan mifim pawl an si thluh ih kan mithiam pawl khuiah saw an hloh thluh? Kan fimthiamnak hi lairam hrangah hmang cio uhsi. Ram dangih tlawng kan kai khalle kan fimthiamnak hi Lairam ah hmang uhsi. Kan ram in a tul tuk. Hnamdang ah mifim, mithiam tampi an um ih an tul lem lo. Kannih cu kan tul tuk Lairam ih mifimthiam kan neihsun cu Lairam rori ah na fimthiamnak na hmansuah ding Lairam in a lo hngak a si hi. Tuisun ih a ra suak mi santhar mino caan tawite sung lawng zoh in sumpai lawnglawng ruat tuk pang hlah fimnak lam ah tlan awla cutin kan ram le mipi ih tulsam hi khatter hmaisa aw. Cutin kannih tla phunhnam dang lakah Chinmi tin vantau in kan feh ngam ve thlang ding.

(2)Lai Pacang Tha

Tulai kan Calai thu-elawknak tivek le thu dang tete ih thu um theu cu kan ram ah Lai pacang tha kan tam tuk ruangah kan lung khal a rual thei lo kan bangaw thei lo ti hi ka hmu tam zet. Ziangvekcin ha Lai pacang tha na ti cu ka thei ve lo. Asinan kei cun kan ram sungih Lai Pacang tha ka siar ih ka kutzung zate ih hman hman a tul lem lo. Lai Pacang tha kan tam sehla hitin Kan Ram hi a um kei maw? Thing le ro in teh a um kei maw? Tlansan le hnon mi teh a si kei maw? Thaten ruat hman. Mifim pohpoh hi Lai Pacang tha kan ti thei lo ih mithiam pohpoh hi Lai Pacang tha kan ti thei fawn lo. Milian pohpoh le mithiltithei pohpoh khal Lai Pacang tha ti a theih lo ih micak le mifel ri-ngawt mai khal hi Lai Pacang tha ti a theih fawn lo. Asilole Lai Pacang tha cu ziangvek saw a si tin thusuhnak a um thei. Kei cu i sut awla hitin ka lo sang ding.

Lai Pacang tha cun amai duhnak ai in thudik thuhman parah a thumaw sawn ding ih kelpa tan in ziangtik hmanah a tang dah fawn lo ding. A mai hrang lawng ruat in hna a tuan dah lo dingih a mai pumpi hrang lawng ruat in zianghman a tuah fawn lo ding. Amah le mah, a inn sungsang ai in a mipi pawl a ruat sawn

din ih a mipi hnenah a rinum fawn ding. Minung mithmai a zoh lo dingih kawhhran le bulpak thleidan a nei fawn lo ding. Thuhman, thudik a theih mi cu zohman tih lo le hmaisawng loin a sim ngam fawn ding. A ram le a miphun hrangah ti theitawk in a tang dingih a tiar cia ringring ding fawn. Ngol le tau men a si lo dingih amai duhnak lawngih mi kaihruai a tum fawn lo ding.

Kawk le nunsimnak a hua lo dingih a thin a sau fawn ding. Mi ih sim le rel mi men in thu a bawtcat lo dingih amah le mah rinsanawknak in a khat fawn ding. A ram le miphun cu a ngaihven hle-hle dingih a mino pawl hnenah Ram le Miphun duhdawtnak thinlung a tuhlut thiam fawn ding. Hi pawl hi zoh awla Lai Pacang tha na hmu tam maw? Hivek Lai Pacang tha hi kan ram in a va tul tak em. Mah hmuah lian tak ram hrangah zianghman pek suak mi nei hrih lo, mah hmuah fimtak, thiamtak nan ram le miphun ih sawr le hman theih lo, raltha le pacang tak ih thei-aw ram hrangih zianghman tuan ngam lo. Ram le miphun duhdawt tak ih thei-aw a tak ih zianghman tuah mi nei lo. Hi pawl hi Lai Pacang tha tiah na ti thei maw? Kan nih Laimi cu a hleicein Falam kan pumpi hrang le mai hmakhua sial, hmailam nuntu khawsakdan thlir cu kan thiam tuk nan khua le ram miphun hrang ruat cu kan mal nasa in ka thei.

Pacang pakhat nufa nei ka si ve thlang ti ih ram le miphun hrang ruatnak zianghman nei lo cu tleirawl te pawl thawn ziang saw kan danglamnak? Ram le miphun duhdawttu Lai Pacang tha hi kan va mal em. Kan ram in a va tul in a va ngai em. A harsat can ih harsatpitu, lungawi a tawn can ih lungawipitu Lai Pacang tha khui ah saw kan um? Rinum tak ih a Nui kehram ih sin a khaisotu ding Lai Pacang tha kha khui ah saw kan um? Thawh a cu thlang lo maw? Kan tan thlang lo ding maw? Lai Pacang tha hi tihin maw kan to cuahco ke? Ka nu Lai Ram in a lo tulzia thu, hi ca in a lo ko a si hi. Lai pacang tha tho awla na ke in ding thlang he, na mino pawl sawm awla hmai cu kan nawr thlang kei cu. Ramlak ding tampi a um lai, ningtih le thlaphang ih au-aw hi na fehsan men ding maw? Lairam in a lo tul tuk nang Lai Pacang tha cak le raltha in um awla na

ke in ding awla hun kar suak thlang he. Nangmah rori si kan ram ih a lo tul mi. Kanram le miphun ih halmi riam tertu, a duhnak kimtertu sihram aw nang Lai Pacang.

(3)Ngaihsak, Duhdawttu

Kannih cu a tlangpithu in ram le miphun duhdawt hi ram thuhla thiam pawl le a paih deuh pawl lawngih ngaihsak ding le duhdawt, kilkhawi dingah kan neih. Chinram asile Chinmi hmuahhmuah ih tuanvo a si ti hi kan hngilh theu. Curuangah in hringtu Nu cu duhdawttu a nei mal ih duhdawtnak ngaiin a tap thlang ko lo maw? Kan ram hrangah ziang ka tuah ding ti ai in Kan ram in ziang in tuahsak ding ti kan hngak sungah mi cu vansang an kai zo. Kanmah ih duhdawt ding tile kanmah in ngaihven, remthat, tuahthat tul ti hi kan hngilh

theu cuh.

A lo hringtu na Nu cu nangmah ih na duhdawt le na en-kawl lo cun duhdawt tu le tuamhlawmtu hman a neih lo hi. Mi cu ram dangah an um ih an ram ih ral a um le veten an khua le ram ah an tlung. Kannih ral a um hlan hman ihsin mai Nu phatsan dingah kan man tete a si lo sawm? Tuarta lo cun nawm a theih lo ee. Ram hrangih tuartu kan um lo cun ziangtikah saw kan ram cu nawm ti a neih ding. Leitlun ram tinkim khal khi nunnak tiang pe ih zalen hlir an si ko lo maw? Kannih cu a ti toih le a phun a tuamhlawm cu kan paih lo ih a rah lawh le ei ding cu kan hngahlap tuk a si lo sawm? Ziangtluk tiang dinhmun in tui na ram Lairam hi na duhdawt? Duhdawt kan ti tikah hin a phunphun a um. Mai hlawknak ngah duh ruangih duhdawtnak a um thei. Hminthan le lar duh ruangih duhdawtnak a um thei. Asilole mi ih porh le lawm duh ruangih duhdawtnak a um thei. A hminmen ih duhdawtnak a um thei. Kaa lawngih duhdawtnak a um thei. 

Thinlung lawngih duhdawtnak a um thei ih taksa lawngih duhdawtnak a um thei fawn. Mai khua le ram duhdawt le ngaihsak lo cu kan um lo nan ziangah kan ram hi a thangso thei lo si pei? Kan duhdawt ngaihsakdan hi ruahthat tul tak a si. Kan ram le miphun duhdawtdan hi a tlangpi thn cun a tlun lam ih kan tarlang mi vek pawl ih duhdawttu kan tam ruangah a si bik ko lo maw? Duhdawt ciocio cu a si ko nan hivek duhdawtnak hin zianghman a hring suak lo. Thinlung lawngih ram le miphun duhdawtnak hin ram a thangso thei lo ih taksa lawngih duhdawtnak khal hin ram le miphun thansohnak a pe nawn lo. Kaa lawngih duhdawttu cu rel ding um lo. Ruahnak thinlung, taksa, nunnak, thlarau tiangih ram le miphun duhdawt, ngaihsaktu kan mal ko lo maw? Ruahnak, thinlung, taksa, thlarau tiangih ram duhdawtnak kan rak neih lo

ruangah a si ram le miphun kan duhdawt tin kan au rero nan kan ram in thansoh lam a pan theilonak.

Khai kannih ih rak duhdawtnak, thinglung lawng, taksa lawngih ram le miphun duhdawt hin ram hrangih tuansuah duhnak thinlung mi a neihter thei lo ih peksuah duhnak, telveduhnak, tuansuah duhnak a um thei lo. Ram le miphun thansoh dingah zianghman tuah paih lo ih mai hrang ahcun zianghman ruat lo ih pawksuak hngal kan tam ko lo maw? Hihi kan ram ih tul mi a si lo. Kan ram cu thinlung, taksa, ruahnak le kan Thlarau tiangih duhdawttu ngaihsaktu si a tul. Ziangvek dinghmun in na ram le miphun na duhdawt ruatsal aw.

(4)Rualremnak

Ka nauhak lai Falam ka um lai te ih ka thinna tuk mi le ka tuar har bik mi cu kan Falam khawpi sungah kanmah Falam mi le mi a phuaih nei in mah le mah kan sualaw, thizik ko in kan vaw-aw ih Cozah zung lam tiang nasa takin kan rak buai. Hruaitu tha le simtu tha kan neih lo ruangah tla a si men thei. Cuti ih mah le mah na tuk ih kan velhawk le kan buai hi cu ka tuar thei lo, tu tiang ka thin a na. Va then ding le remnak va tuah cu duh zet hmansehla mi ih upat le tihzah upat deuh mi si lo cun cuvek a theih si lo ka tuar a rak har tuk theu.

Kawl le Lai an sualawk cu thukhat ka tang tuk ko, asinan kannih Laimi cu minung le kan mal kan ram le a te cu bet ih mah le mah remaw lo ih kan hun sualawk le kan buai hi cu poi ka ti tuk, cutin ziang ruat lo’n can reipi thimnak sungah can kan rak hmang. Cun can a hung rei deuh ih cu ti ih kut le ke ih sualaw cu kan um lo nan kawhhran sualawknak hin ka thin a ti har tuk lala. Zum thei le thei lo ah nasa tuk in kan dengaw ih kan bo-aw. Kawhhran pakhat le pakhat nasa tuk ih an dodalawknak pawl ka hmuh tikah ka riahsia zet,

theitawkin remnak tuah ding ih au rero khalle mihrek in theithiam lo’n miphun tan tuk ruangih Moses bang ih kawktu le demsawntu ka tawn khal a rak um phahphah.

Mah le mah kan doawknak le kan bo-awk sungah ram le miphun khal ngaihsak man hlah, duhdawt man hlah. A cui thil fate men cun kan rualremnak a siatsuah phah cu poi tak a si. Tu lai kan ram ih thinlung pahnih ih in fehtertu hi a tlangpithu in kan zoh ta ding. (1) O le Aw (2) Lalpa maw Bawipa (3) Zum thei maw thei lo, hi pathum hi an si bik ko. A ngaingai ti ahcun O le Aw tla hi el-awk ding a si ko. Ziangahtile Calai paih lo pawl paihnak ah a cang ih himi ruangah thu tampi kan ruat phah fawn. A cui el-awk ruangah huatawk tengteng dingah kan neih ih kanmai pomdan pom duh lo le fehpi duh lo pawl huatnak tiangih kan hman cu thil tha lo tak, rualremnak siatsuattu pakhat a si. Cun Bawi maw Lal ti khal cu thotho el-awk ih relkhawm ih a hman ti ih kan pommi cu hman men ding a si ko. Hivek te men ih kan rualremnak a dal thei ah cu kan puitling

hrih lo tinak a si ko.

Mai duhdan , ngaidan pom lo pawl va ngaih lo le huatnak ih hman phahtu cu Lairam virus kan si mai, rualremnak siatsuahtu kan si fawn. Na pommi kha theifiang awla a hman, a dik a si ti simfiang thiam fawn-aw. Tawk zo, mi dang va do kalh a tul lem lo. Cun zum thei maw thei lo ti khal hi Bible sungih um veve a si ih kan pomdan a dang men si. Himi ruangih laimi kan thinlung pakhat sinak siatsuah ding khop ahcun ka ruat lemlo. Kan pomdan pom lotu cu kan kawhhran ah thusim kan siang lo tivek maw kan khap tvk. An thusim va ngai hlah uh ti zawng ih ti-awknak hin kan rualremnak a siatsuah. Kan mino pawl khal mah le mah duhdawt awk theinak an nei mal ih kan kawhhran lo cu tiin an thinlung a bi thluh. Rampi dinhmun tiang khi a hmu ban lo ih kawhhran dinhmun tiang lawng a hmu the,i cucu kawhhran tantuknak ruang menah a rak

si.

Laimi ah pumkhat kan si lungrualten ti thinlung an nei thei lo. Kan kawhhran, nan kawhhran tiin kan Mino pawl thinlung a feh thluh. Poi tak a si. Midang hua cuang si loin mai kawhhran, mai phunhnam tan a theih tuk hokhaw. A ngaingai tiah cun mah hnam-tong hman ruangah miih hnam-te va hlawnsak a tul cuang lo. Mah tlancak duh ruangah mi dang va sirh tluk kherkher a tul cuang lo pi. Mah voksa ei ruangah midang ih arsa va hlawnsak a tul cuang lo pi. Ka rel duh tak cu minung hi- zat um cun duhdan a bangaw thluh lo dingih ruahdan khal a bangaw thluh thei lo ding. Asinan laimi kan sinak in kan lung cu a rual thluh thei. Inn sungsang pakhat kan si ih cabuai pakhat ih to khawm kan si. Na unau pakhat in arsa a duh dingih nang cun voksa na duh sawn ding. Pakhat in hnakphek a

duh dingih nang in cite na duh sawn ding. Asinan cabuai khat ih to kan si ih a dang ih thawn thei kan si lo. Hnakphek na duh sawn ruangih cite duh pa hi sirh a tul nahe. Arsa duh sawntu na unau na kiangih a to ruangah hmundang ih thawn a tul cuang nahe. Na duh lomi an duh ruangah va kom paih lo le an hnen feh lo dingih khap-awk a tul cuang nahe. Kan ruahdan, kan duhdan, kan hmuhdan, kan pomdan bangaw lo hmansehla cabuai pakhat ih rawl kiltlang kan si ti hngilh hlah uh si. Cabuai pakhat ih to kan si ti thei ringring in duhdan, pomdan dangdang lakah lungrualten pakhat le pakhat rualrem ten um ding hi kan Lairam ih a tul bikmi a si ih a hngakhlap bik mi a si fawn. Kan Bible in “ram le ram miphun le miphun an doawk cun ziangtik hmanah ram an dinsuak thei lo ding” a ti. Curuangah tu in buaitertu thinlung pahnih ih in fehtertu pawl lak in tlansuak in rualremten kan ram hrangah feh tlang cio uhsi. Hihi tulaifang kan ram ih a tul bik mi a si.

Kan tulsam mi pawl hi ca ih relsuah thluh cu thil awl a si lo ding. Asan cu thangso rero lai mi cun zir ding a nei tam ih theih tul a nei tam fawn. Thu ruah ding a nei tam ih tuah tul le a nei tamtuk fawn. Asinan tui kan tarlang mi te pawl hi tufang ih kan tul tak mi pawl lak ih tel an si ko. Ram leng um kan mifimfim, mithiam taktak pawlin ram dang silo kan ram sung rori ah company tha tha an ra dinsuak leh ding cu kan Lairam in a cuan rero. Cun ramsung um pawl khalin hmuan mawi, mi ih zohthimtlak, a par tlan ding hahiotlak khawp dum tha a rak sersuak ding cu Lairam in a hngakhlap tuk zo. Lairam ih tulsam mi tampi lakah pakhat te tal peksuah ve ding cu bulpak pakhat cio ih tuanvo a si ti thei hngih hlah uhsi.

Hruaitu Pathian Tihzahtu

Mi tampi cu kan zir ih kan thiam ih hruaitu dinhmun tiang cu kan thleng thei theu nan Mosese bangih a tumlam tangdor nun te khi kan ti thei lo mi hin kanmah le mah lakah buainak tampi a suahter theu. A sanglam ah kan

kai thei nan a tumlam ah hin kan buai ringring. Kan ram ah hruaitu tampi cu an suak ko nan Hruaitu tha an sile silo theihthiam har zet a si. Kan ram hi can a cannak khal hi duhdawttu mino thatha a neih mal tuk ruangah si ti sehla ka sua ltam lo ding. Cucu ziangruangah ti sehla mino thinlung sungah ram duhdawtnak thinlung

nei dingih ci tuhtu hruaitu tha kan mal tuk cuh. Kan mah um dandan in kan um ih kan mino pawl khal thinlung thi leh tha an nei thei nawn lo. Kaihruaitu tha kan tul tuk. Chin rampi in a mino pawl a ngaihsak lo a si ahcun a ram hi cun rei a daih lo ding ti cu a fiang nasa. Na mino pawl hnen ih ram le miphun duhdawtnak thinlung na tuh thei ah cun ram le miphun kilkhawitu tha pakhat na si ve tinak si.

(Theihternak: Cangantu Jeremiah Ting Hlei Thang hi Philippines ram ih

Manila Theological College (MTC) ah M.Div kumkhatnak kai rerotu a si.

Editor)