Hnamdangmi Nupi/Pasal Neih A Ṭha Maw

Hnamdang mi nupi/pasal neih a tha maw?

Jeremaih Ting Hlei Thang

Himi hnamdang mi nupi,pasal neih a tha maw? Timi hi elawk nak a um hnuihni ih hrekkhat in a tha lo tin, hrekkhat in a tha lutuk ti’n tuini rori khal ah fale tianghman hnamdang minupi/pasal nei ding ih ro cah aw rero kan um. Cule keitla kan nauhak lai ah himi thu hi kan rake law ringring ih kei hi a tha lo a si tilam ih el tu ah ka rak tang ringring. Cui tualleng kan si lai te ih kan thu elawk nak cu ziangah si pei tin tuihnu ah ka vunruat sal. El-awk ding hrimhrim a rak si ko. Ziangahtile a tha ti le tha lo ti kan um ruang ah a si. Curuangah hi thu hi a tha lo ti pawl ih ruahdan le a tha ti pawl ih ruah dan kan zoh  hnuah kan Bible in teh a tha a ti maw? ti pawl zoh nak kan nei ding.

Hnamdang mi nupi/pasal neih a tha ti pawl ih hmuh daan:

 1. Fale pawl an thluak a tha ih an fim duh an ti. Cawkpolh fa hi an thlauk a tha duh ih an fim duh fawn tin an ruat.

2. Zumlotu ansi tla cun missionary tuan kan si mai an ti.

3. Hnamdang mi neih cu fa le pawl in tongtam an thiam an ti.

4. Ziang anva silo hman ah hnamdang nupi/pasal neih cu a sual nak a um lo an ti.

5. Khrih ah pumkhat kan si zokhal kan neih a thiang ko a poinak a um lo an ti.

Hnamdang mi nupi/pasal neih a tha lo ti pawl ih hmuh dan siseh ka hmuh dan le Bible in ziang tin in sim kan zoh ding. Hnamdang mi nupi/pasal neih a that lo nak san: 

(1)Ram le miphun hrang ih rin um lo an si.

Chin mi, Lai mi sicing ih kawl le vai asilole hnamdang mi nupi/pasal kan neih cu thil mawi lo tak le zumtu ih kan ti ding mi a si lo. Hihi ram le miphun hrang ih rin umlo kan si ti langter nak phunkhat a si. Ziangah hnamdang mi nupi/pasal neih hi ram le miphun hrang ih rin um lo a si kan ti thei? Asancu u le nau innsung khat ih nuam tak ih nan um lai ah nan hmuanthlang nu kha farnu ah vungkai awla na innsungsang hrang ah rin um na si kem? Asilole na farnu hrang ah ziangtluk thinnau za saw a si ding? Unau mipa na nei cing in na hmuaksak pa kha ‘tapa ah hungkai awla cucu thilmawi a si kem? Innsungsang hrang ih rinum teh kan si thei kem?  Na miphun Chin mi, Lai mi hi hrinkhat unau rori kan si ti na thei ah cun hnamdang mi cu nupi/pasal neih ding cu na ruahnak sung hman ih a tel ka zum lemlo,ziangahtile hi nah na u nau an tam pi si, khuihmun khalah kan lai mi um lo nak a um lo ti tluk a si thlang, Na unau tan in unau dang hawl pang hlah. Mi rinum lo Pathian huat zawng na si pang kei. Hnamdang mi nupi/pasal neih cu ziangruat lemlo mai phunhnam duhdawt hna khal thiam lemlo mahte um ih um men pawl ti tawkfang a si. Na duh khalle duh lo khalle Chin mi na si  cun Chin mi na neih a tul, Lai mi na si cun lai mi na neih a tul. Na unau tlaksam nak a neih ruang le a santlaihlo ruangah Unau dang na hawlmai ding maw? Cucu rin um kan ti thei kem? Ti thei hrimhirm hlah. Kan Bible in “na hnatuanmi ka thei. A daih khal na dai lo, a sat khal na sa faw lo, ti ka thei. Na daih a sile dai lawlaw aw, na sat a sile sa lawlaw aw, ti ka duh. A daih le na dai sii lo, a sat le  saa si lo; a hlumfang na si ruangah ka kaa sung ihsin kalo khaak suak ding” a ti. (Thu. 3:15-16). Chin mi le sivek si si ngaingai silo, kawl le sivek si ngaingai silo, hnadang mi le sivek si ngaingai silo, pawlcawk hi Pathian ih huat zawngtak a si. Chin mi na si le si lawlaw awla kawl na sile si lawlaw aw, hnamdang mi na si le si lawlaw aw. A hlumfang in na fa le pawl um ter hlah. Hnamdang nupi/pasal na neih a sile na fa le cu pawlcawk fa (kahpia) fa ah an suak ding ih hlum ngaingai silo,dai ngaingai si lo in an um ding ih a mi phun hrangah cun Khaksuak mi vek an si ding. A miphun hrang ah rinum lo ti ih kawh mi a si fawn ding. Ruat hrimhrim hlah hnamdang mi nupi/pasal, hinah na unau na miphun Chin mi, Lai mi an tamtuk ko.

(2) Cawkpolh (kahpia) fa in a tlangpi thu in Biaknak le phunhnam duhdawt nak thin lung a nei mal.

Khui hmun khal ah zoh rero awla cawkpolh (kahpia) fa hi Baiknak lam le miphun duhdawt ih nasa tak ih tanla tu na hmumal na sa ding pa hnihkhat te ti lo cu. Isarel pawl khi an biakmi an Pathian le an phnunhnam hrang ih thih ngam ‘te’te hlir an si. Curuang ah si tui ni tiang an ram cu te tak hmansehla ropi tak ih an can nak. Judah pawl ih samaria pawl an huatnak san khal kha himi thu thotho in a thok. Jesuh leitlun a len lai ah khan Judah pawl in samaria pawl cu a huat in an hua, a ten in an ten, a fih in an fih. Ziang ah si pei na ruat dah maw? BC 722 lai ah khan Assyria sianpahrang in Isreal ram a lak ih mipa hmuahhmuah cu sal ah a kaih thluh ih nunau le nauhak lawng ramsung ah an um. Cutin Assyria Siangpahrang cun hi Israel mi pawl cu an miphun le an biak Pathian hrang ah cun thih ngam ‘te’te hlir an si ih ni khatkhat ah cun in neh leh sal ding ti a theih ruangah fimvar ten hi tin thu a ruat. Pawlcok fa hi biaknak le phunhnam duhdawt nak thinlung an neih mal ruang ah an lak ah Cawkpolh(kahpia) fa ka thlah ding ih cutin phunhnam duhdawtnak thinlung nei an mal ding ih ziangtik hman ah in neh thei nawn lo ding tin hmailam thu fimvar ten a ruat. Cutin Israel mi nunau pawl lak ah Assyria ralkap pawl a thlah ih cutin Israel nunau pawl le Assyria ralkap pawl cu an neiaw ciamco ih an fa pawl cu pawlcok(kahpia) fa ah an cang thluh. Cui Cawkpolh(kahpia) fa pawl cu tui Israel ram then ih a lai ih um Samairia kan ti mi pawl khi an si. Tuini tiang ah cui Isareal miphun lak ih samaria cu Israel cu an si ve ko nan Cawkpolh(kapia) fa an si ruang ah biaknak le phunhnam duhdawt tu an mal ih,phunhnam le biaknak cu ziang ah an siar lo. Curuangah  thihngam ih pnunhnam duhdawt tu, an Pathian ngaihsak hlehle tu Judah pawl cun a ngaih in an ngaih theilo, an ten tuk, an fih tuk, Judah mi pawl cun Samaria mi pawl ih hman mi khokheng hman an hmang paih lo. An mai phunpi sihmansehla an khawzin hman in feh paih lo tiang ih an huatnak san cu himi Cawkpolh(kahpia) fa pawl ruang ah a si. Judah pawl in Samaria pawl ziangtluk in an hua ti cu Jesuh le Samaria nunau nu ih biakawk nak khal ah fiangte in kan hmuthei. (Jn. 4:9). Hitler in Judah pawl 6 million a rak thah hnak in BC 722 kum ih Cawkpolh(kahpia) fa a rak thlah hi tuini tiang Israel pawl an thin a na sawn tin an sim. Kan Chin mi khal hmuntin ramtin kan thlengthlan hihi kan ralrin thiam a tul in ka thei a hleice in mino pawl.

1. Pathian in a hril mi a miphnun hrang ah hnamdang mi neih a siang lo.

Kan bible a thok ihsin zoh sehla kan Pathian a thinheng nak bik le minung ka tuah ka siraw a ti nak le a thinheng in leitlun pumpi ti dai ih a siatsuah nak cu Pathian fale pawl in leitlun mi nupi nupi/pasal an neih ruang ah a si ti cu fiang te in kan hmu thei. (Sem. 6;1-3). Kan bible  ih mi hmaisa pawl kan pu le pawl hi kum rei pipi rak dam an si. Methuselah tla cu 969 a dam. Asinan ziang ah “kum 120 hnak ih tam an dam nawn lo ding”  a ti tisile Pathian mi in leitlun mi nupi/pasal an neih ruangah ih Pathian thinheng nak a si. Cun tilik a rak thawh nak san a ruang pi khal cu mi thotho in a si ih Pathian in “minung ka tuah ka sir aw”  a ti nak khal a ruangpi cu hi mi ruang ah a si. Cun Israel mi pawl khal hnamdang mi nei a duh lo nak thu tampi a um. Pathian ih hrilmi miphun ti ih kan ngaiawk ah cun hnamdang mi neih cu Pathian in a duh lemlo. Phundang ih kan ruahawk ah cun thu khat. Zumnak ih kan pa Abraham le Isak le Jacop te pawltla kha an mai sung hlir ih sin  nupi/pasal nei an si. Asilole hnamdang mi zumtu teh ti thusuh nak a um thei. Hnamdang mi zumtu khal kan mai miphun ai cun ziangtik hman ah a tha thei lo lawlaw. Zum tu ciocio kan si pam ti’n na innsang, na nufa tan in zumtu inn sungsang dang ah na kawrpi va bang in, zing zan raw ei in va riak ringring aw la cucu thilmawi le thil tha a si pei maw? Pathian ih duh mi teh a si thei kem? A poilo lawlaw teh kan ti thei kem? Mai innsang hnak ih innsang dah duhsawn tu hi Pathian teh tha a ti thei kei maw? Hnamdang mi zumtu a poilo ti hlah na unau zumtu um sung ah thudang ruat hlah Pathian khal in in lungkim pi lo ding. Hnamdang mi nupi/pasal nei ding in kan Bible in in zirh lo.

(4) Simfiangnak tawite

(1)Mi hrek in Cawkpolh(kahpia) fa cu an thluak a tha duh an ti. Thluakthat nak le fim nak hi Cawkpolh(kahpia) fa sinak in a silo Pathian pek mi sawn a si. (Ps. 137:14) “Tih-um zet le lamdang zet ih in tuah ruang ah ka lo thangthat” Saam hla phuahtu David in a ti. Thluak tha fimnak hi Pathian hnen lo khuitawk hman in a ra thei lo ti kan theih ding ah ka duh. (2) Zumlo tu kan neih tla cun Missionary tuan phah kan si mai an ti. An neih hlan ah cun cu tin an ti cio nan an hun neih cun mi ih missionary ah an cang sawn riangri. Zumlo tu nupi/pasal neih tla cu a ngah lo lawlaw. Thlarau nun mi a cauter, khawmpaih lo nak in a thok, zumlo tu tla hi cu a ruah ih ruah ding a si lo. Zumtu in zumlo tu kan va neih ding cun Pathian in Noah san lai bang in leilungpi hi a kholh sal pang kei ti a phan um tuk. (3) Hnamdang mi nupi/pasal neih cu fale in tong tam,tong phunkim an thiam an ti. Si ee, a hman ko ding a sinan kan ram in ram duhdawtnak,phunhnam duhdawtnak le biaknak ngaihsak lo tu mifim thiam cu a tul lemlo pi. Ziangtluk in fim in thiam in van tong tiang khal thiam aw la Chinram duhdawtnak,phunhnam duhdawtnak na neih lo cun ziangsaw tha hnem. Ka nu Chinram hin ka fa ti ah a lo pom thei kei maw? (4)Kan Bible in Khrih ah pumkhat kan si “We are one in Christ” an ti nak khi rundamnak thu ah a sisawn. Miphun tin hnam tin Khrih ah pumkhat kan si thleidannak a um lo ti a si sawn. Thlarau lam thu a rel nak a si. Hi leitlun kan um sung ah cun miphun cu a um tengteng a tul ih mai miphun ciar kilkhawi ding ih tuanvo nei tu kan si fawn. Nupi/pasa thu ih a sim mi a silo. Kan ram mi rori nupi/pasal neih ding kan ti ruang ah hnamdang mi va huat ding ti nak a sicuanlo ih va kom loding kan ti nak a si cuang fawnlo. Leitlun ah mai phunhnam cio in kan um ding ih kan zaten Khrih ah pumkhat ih um sawn ding kan si. Khrih ah pumkhat ka si ti ruang ah duhduh nei aw ih zovek khal ve neih mai zumtu an si phawt cun ti nak a si lo.

Thunetnak

Hnamdang mi nupi/pasal neih cu taksa dan khal in a harnak relcawk lo a siih a sir-aw tu le a harzia thei zo tu le hmuzo tu khal bolo kan si. Nun phung a bang aw thei lo ih duhdan,thilti dan tete a bangaw thei lo ih innsang ah tawhawk tul lo nak ih tawhawk,buai tullo nak ih buai,kawkawk tullo nak ih kawkawk nak tampi a suahter. Thimnakah: kan nih lai mi cu mi teren,midik,ti fekfek kan si ih kawl pawl cu ei le in thilterek duhtak  an si tivek in maw a phunphun relcawk lo tampi a um. Curuangah tuisun ih a rasuakmi Chin mino cun kan ti ding mi a si lo. Kan ti thei tawkten na ram le na miphun hrang ih rinum ten hnatuan ding sawn kan si.