Pathian Ih Samhrisihmi Minung In Ṭhen A Theih Maw

Pathian Ih Samhrisihmi Minung In Ṭhen A Theih Maw?

Pathian ih kawmmi cu minung in ṭhen hlah seh! (Matt. 19:6)

Pathian in minung a sersiam thawk ihsin insang a din cih. Adam in Pathian ih pekmi Eve a hmuh tikah duhdawtnak le lainatnak thawn “ tulawng ah maw keimah vek minung, Ka ruh ih tuahmi ruh, ka titsa ih tuahmi titsa ka tawn” a ti (Semt. 2:23). Hi zawnah tulawngah timi tawngfang hin umzia a nei zet. Ziangahtile tui hlanah duhnak, caknak a rak nei ti theih a si. Aumzia cu amah vek minung asilole nunau cu hmuh a rak cak, tawn a rak cak ringring nan tulawngih a tawn ruangah tulawngah timi tawngfang a hmannak a si, ahleice in nunau hmuh a cak ih a sung ah nunau mipa duhdawtnak ngaiawknak a rak um zo a si. Minung kan suahthlak ihsin nunau mipa duhdawtawknak, lainatawknak, ngaiawknak, umtlang duhnak le cakhiarnak pawl cu Pathian in milai sungah a rak ret cia. Nunau mipa duhdawtnak le ngaiawknak pawl cu Pathian ih laksawng liolio a si.

Khatlam zawng cun ngaiawknak pawl hi Pathian ih tuahmi an si. Curuangah si leitlun mi langsar Scientist Albert Einstein khalin Duhdawtnak thuah “minung kan um ruang menih duhdawtnak um siloin a rak umciami duhdawtnak cu minung pawlin kan hmusuak, kan tham, kan tep” a rak ti. Leitlun mifimthiam hrekkhat khalin naute be-ngek pawlih an kutzung an zuuk khalkhi nupa sinak an thei an tuah ti a si. Nunau mipa ngaiawk le duhawk hi thilsual a si lo ih zahding khal a um lo, hmanseh nupi pasal neih hlanih nupasinak hman lawngte kan Bible Pathian thu ih duhmi a si lo. Neihawk hlanih nupasinak hman asilole Nauthlak ih a ṭihnun zia malte tarlang sehla.

Mithattu Ṭihnungum Nauthlaknak

1. 2007 May ah America mipum hi 301 million a si. Himi kumah 2.51 million mithi an um. Cucu Nauthlak (abortion) telh loin a si. Cui kumih Nauthlakmi 850,000 telh asile 3.36 million mithi an um tinak si. Himiin a simduhmi cu American mithi 4 sungah 1 cu Nauthlakmi a si tinak a si.

2. Leitlun (worldwide) ah 56 million kumtin thih a si. Mithi hizatah a hrek tluk cu Nauthlakmi, nauthlak ruangah a si.

3. America in ral vawi 12 a do ah a Ralkap 651,543 an thi. A liamciami kum 33 sungah Nauthlakmi, nauthlak ruangih thi hi 44 million an si. Himiin a rel duh cu America Ral a domi zate kawmih mithi hnakin Nauthlak ruangih thi/sunralmi a vawi 68 a tam sawn tinak a si. (44,377,000 / 651,543 = 68)

4. America in Iraq ral a do ah ralkap 589 an thi. Asinan leitlunpi ah nauthlaknak (abortions) cun minutes 6 sungah cuhnakih tam mi a that.

5. Leitlun Ralpi Vawihnihnak (WWII) ih Ram khat le Ram khat simawknak, France ih simnak D-Day hi leitlun thuanthu ih doawknak maktak le ramthlak tak pakhat a si. Ralkap 53,714 an thi. Asinan Nauthlaknak (abortions) ve thung cun nahzi 9 sungah cuhnakih tam leitlun minung a that.

6. Leitlunah culrual in (on average) in second pakhat 1.68 in nau an thla/siat. Cuti asile nahzi 8.9 ah 53,714 mithi an um tinak a si. (53,714 /1.68 / 60 seconds / 60 minutes = 8.88 hours). (Source:http://www.ddaymuseum.co.uk/faq.htm) 

7. Cutin second pakhatah 1.68 nauthla an um asile 5.84 minutes ah 589 mithi an kim thei tinak a si. (589 / 1.68 / 60 seconds = 5.84 minutes).

Hitlukin Nauthlaknak cun leitlun minungpawl in siatsuah ruangah nauthlaknak a mal sinsin theinak dingah neihawk hlanih nupasinak (pre marital sex) hman cu hrial dingmi a si.

Kutsih Thu Ah

Vawi tampi cu ka ruat theu, ziangah nupasinak hmangzo asilole nau pai cia duhawzetmi rori biakin sungih neihawk duh duahdo tu pawl tla biakinn sungih neihawk ding cu saya tampi, pastor tampi in rem kan ti thei lo a si pei? Ka zumnak cu kan Bible in neihawk hlanih nupa sinak hman a duhlo kan ti ruangah si bik dingah ka ruat. Cuti sehla Bible in thuphan per a duh lo, puarthau a duh lo, minautat le hmuhsuam le a duh lo, mihuat a duhlo, mirelsiat a duh lo, mi iksik a duh fawn lo, midang thil dawt a duh lo, rinumlo a duh lo ih dingfel lo khal a duh fawn lo. Asile kan mah teh hipawl lakah kan thiarfilim aw thei lellel maw? Thuphanper, mihuat, mirelsiat le thupte mi iksik ah kan cangsual ringring ve ko lo maw? Duhawk tuk ruangih rak cangsual pang thawn kan dan nak a um cuang kem? A tlunih tarlangmipawl teh biakinn ih kutsih cu ziangah rem kan ti pi lala. Pathian hmaiih sualtum le te hi kan nih ih rak ṭhen ciamco dingah Pathian ih tuanvo pek kan si maw cu thei hlah. Cun tui biakinn ih kut kan sih reromi pawl teh an neihawk hlanah nupa sinak an hmanglo an thianghlim ti’n kan kam ngam cuang kem? Naupai cia kutsih cu Pathian ih huat dingih kan ruah ahcun thupte sual kan rak thei lo ih kut kan sihmi pawl teh? Thei cingih sualtuah khal sual, theihlo ruangih sualtuah khal sual thotho. Theihlo ruangih nupa sinak rak hmangtu kutsih le nupa sinak an hmangzo ti theih cingih kutsih hi Pathian hmaiah a dannak a um kem? Asile nupa sinak hmang zo, khatlam zawngin naupai cingih nei-aw pawl kutsihtu na si ruangah Pathian in mawh a lo phurh kem? Phurh lamlam hlah, nupa sinak an hmang zo ti thei cingih kutsih duhlotu si hi a pawimawh sawn lo ding maw? Nupa sinak an hmangzo ti thei cingih kut vun sih duhlo cu a pawi zet ding ti’n ka ruat. Ziangah a pawi zet ding ka ti thei? Himi in a rahsuah cu Nauthlaknak, bawidawnnak, thinlung te ih kawhhran vuinak, le leitlunih thihnakpawl a pung ter sawn.

An duh lo hmanah Biakin ih kutsih ding cu fial rero lam ding kan si ka ti, ziangahtile an nih khal Pathian Samhrisih an si. Pathian samhrisih silo sehla an nei aw thei lo ding. Ziangah tile duhaw pohpoh an nei aw cuanglo ih, Pathian samhrisihmi cu duhaw lemlo khalin an nei aw thotho. Rel duhmi cu kut kan sih duhlo tikah Pathian ih samhrisihmi remruahmi kan rak dokalh kan rak hnaihnawk thawn a bangaw. Cubetah Pathian hmaiah an sual zo ih an neihawk duhlo sinsin ah tla cun Pathian thinheng tertu tiang kan si phah thei men ding. Neiaw lo ding le kutsih duhlo ding hi kan Bible ih in zirh duhmi a si lo. A tlusemi tung dingtu ding sawn kan si. Kan mah cu mifelbik bangin a rak cangsualtu kha kut kan sih duhlo tikah an minung tiang thinnau in an umphah ih khawmpaihlonak le kawhhran hruaitu pawl huatphahnak tiang a thlen thei fawn.

Pathian hmaiah ka sual dah lo ka palh dahlo ti bangih cui miih duhaw le biakinn ih kutsih duh cingih kan rak sih duh lo cu ruah ding tampi a um. Pharisee rak tuanawk ter ciamco cu kaih tukin ka thei lemlo. Ngaingai te cun an mah hnakin kan fel cuang fawn lo. Kan Bible Pathian thu in neiaw duhtu kutsih duhlo lam hi in zirhduhmi a si lo ti theih a tha. (Nupi pasal neihawk hlanah nupasinak hman a ṭha a thiang tizawng cu a si hrimrhim lo).

Samhrisih Thu Ah

Pathian samhrisih le sihlo timi thu ahcun Pathian ih samhrihsih le sihlo a umlo titu cu kan um lem ka zumlo.  Ziangahtile a duh-aw pohpoh an nei aw cuang lo ih a ngaizawng-aw pohpoh khal an nei aw cuang lo, kan Bible sungah Pathian ih kawmmi ti a um fawn. Neihawk timi cu Pathian ih sam hrihsimi si a tul. Pathian ih samhrisihmi cu mai rak ngaizawngmi le uar lemlomi a rak si hmanah neihawk cu a si ta mai. Pathian ih kawmlomi asilole neiaw dingih a ruah lomi cu duhaw le ngaiaw zet khal an nei aw cuang lo. Kan Bible sungah nupi tawn cu thitha tawng a si ti’n le thiltha a si thu tampi kan hmu. Asinan neihawk kham lam cu hmuh ding a vang nasa.

Pathian in samhrisih cu a nei (Matt. 19:6). Cui samhrisih cu minung in ṭhen a theih maw? Theih, Pathian ih samhrisih hi minung ih then theihlo si sehla “Pathian ih kawmmi cu minung in then hlah seh” a ti lo ding. Pathian ih kawmmi cu minung asilole zohmanin an then thei lo ding ti silo in, thupek vekin “minung in then hlah seh” a ti. Thentheihmi a si ruangah then hlahseh a ti nak a si. Chin mi mitampi in kan fanu fapa pawlih ngaimi, duhmi le ṭhitmi cu duhlomi kan nei ve theu. Hrekkhat tla cu an fa lei nupi pasal hman maak kan fial leuhleuh sapbai. Nupa remawlo, kawk-aw ringring, to-aw ringring le vaw-aw ringring pawl hman remaw le duhdaw-aw zetih um tlang thei dingih remnak (counseling) tuah sak ringringtu ding cu kan mah nu le pa, u le nau, sung le khat pawl hi kan si sawn nan. Thenawk lam fawrhtu ih kan can riangri sawn hi Pathian ih duh zawng cu a si pei maw?

Kan fanu fapa pawl cu hlankhan ihsin cuvek khavek duh ding, cuvek khavek ih um cu duhlo ding ti zianghman zirhnak le simnak nei siloin hnget zet le thuk zetih an duhawk hnuah khavek duh ding a si lo ti’n kan kawk kan hro ih an duhnak cu cemter sak rori kan tum theu. A ngaingai cun nu le pai mawh a tampi theu. Kan Fanu fapa cu an mai miltawk an tawng ti tla ruahsak thiam a tha. Zu in ringringmi le hlawhhlang hmunih a feh ringringtu pa cun zu duh le ler deuh nunau cu nupi ah a nei deuh ngenge. Mi fim le fel kiangih um ringringtu fanu cun pasal tha cu a tawng deuh ngenge (zate silo). Curuangah kan fanu fapa in mifarah, zuri, miler, mifello duhmi an neih tikah autluaktlo mai lawn kan fanu fapa ih dinhmun tla zoh thiam a thupi, ziangahtile a mai dinhmun ih a tawnmi a si cuteh! Kan fanu fapa pawl nupi pasal tha tawn kan duhsak a si ahcun an mah kha mitha si dingih kan zirh thiam/thei ding hi thilthupi a si. Mai duhmi duhlomi cu a hlankhanin simih mai duhmipawl umnakih tlan tamter tla zuam sehla kan duhmi vek cu an nei ngenge ding.

Cun ziangvek kan duhlomi hman Pathian samhrisih tla rak si hai sehla kan nih ih duh le duhlo man a um lo, duhlo cingin an nei aw thotho ding si, Pathian hnatuan rak dodal tumtu le rak hngaihnawktu si tla a phan um zet. Kan Bible Pathian thu in nupi pakhat lawng neih hi tha a timi le a duhmi a si ruangah cui kan hrangih in ruahsakmi samhri in sihmi minung menih then theih cu then aw lole damsung umtlang dingih tuanvo neitu cu kanmah a neiawtu kan si ih a sangtu ah nu le pa sungkhat unau pawl an si.

Tlangkawm

Mipa nunau ngaiawknak hi Pathian ih pekmi a si ruangah zah ding a um lo. Nauhak ih in suh tik khalah ningzah ding le zep ding a um lo, a si dan vek tei an mah le kumih zirin simfiang ding a si. Minung cu tlinglo fello le sual thei, tlu thei ringring kan si bangin tlinlonak thawi khatmi kan si. Cui can khalah duhdawtnak ruangih Pathian hmai le mipi hmaiih rak cangsualtu pawl khal kan mah vek thotho an si, an nih hnakih felnak le tlinnak ka nei cuanglo ti thei in kutsih duhtu pawl hnawnglo ih biakinn sung rori ih kutsih hi thiltha a si. Rak kawm le bawm rero thutha simfiang hi thiltha a si ih duhlo le kutsihlo ding lamhi Bible ih in zirhmi a si lo. Cun nupi pasal nei hrihlo pawl hnen khalah neihawkhlanih nupa sinak hman a thatlo le Bible ih duhlomi a si pawl sim sinsin khal a thupi. Pathian ih samhrisihmi asilole a hnatuan hnawksaktu kan si lo nak dingah ralrin thiam a thupit vekin nu le pai duh zawng duhlo zawng cu falat tlangval an thiam hlan te ihsin simfiang a tha.

Neihawknak timi cu Pathian ih tuahmi a si ih duhduh ih nei-aw zelzel le umtlang celcel dingih tuahmi a si lo ti cu Bible sungah hmuh ding tampi a um. Pakhat le khat par lawngih rinumtei neiaw ding hi Pathian ih in duhsakmi a si. Nupi tampi neih hi a duhmi le in zirh duhmi si sehla Adam hnenah nupi pakhat (Eve) lawng siloin tampi a pe ding. Curuangah mipakhat le khat neiaw dingah mah le zirin mai miltawk Pathian cun remruahsakmi in nei cio ti cu cangnantu ih ruah dan a si.