MEN RI HAI NU

MEN RI HAI NU

Men Ri Hai ni hi an pa-in a duh tuk lawmmam i mi-in an hmu pang ding tii a phang ngaingai. A hmel a ṭha, a taitak a mawi si, a sam a sau zia cu a tom lo-ah cun leilung a phiat nuahno thei. Curuangah thir innpi sungah an nuupaa cun nitin in an um. Anih khalin a pasal cu a duh ngaingai ve. An khua cu Tonzang pengah a um i tulaifang i thir tlang an timi khi a si an ti.

Veikhat cu Men Ri Hai nu cun Aisi hmin a hiar ciamco. An pa-in mai nupi duh thil hiar cu khui ram khal ka thlen le a poi lo ka hawl suak ding a ti. Curuangah a khual tlawn sung ei le in ding, hman dingah thing-ti, rawl hmuahhmuah a ciate in inn sungah a ret ta thluh. A feh zawngah cun, “Ka ra tlun sal lai hlaan lo inn leengah rak suak aw hlah, kholh awk nak tidai tiangin ka lo ret sak thluh hi, na suah le mi-in an lo hmu dingih an lo hruai ding” tin a tiamta. Ni rei nawn a va cam.

Nikhat cu an pa le um hlah khaw, a umhar phah thawn leengah a suak vak i tiva-ah ka kholh aw ding ti`n a va feh. Cu tiih a va kholhawknakah a sam phang khat te a tlokih tidaai-in a fen. Cui a sam cu ngapi-in a rak dolh pang. Veikhat cu Kawlmi Mang pa an zawngum rual thawn sur vorhin ram an tawi. Ngapi pakhat an kai. An ngapi pum cu an khuai i sam dolh mi  kha an hmu. A sau tuk lawmmam i an hluum tikah biangkawk rah a tia. (Men Ri Hai nui kholhawknak kha thir tlaangpi hnuai i luangmi Ramhuai va (Natmyaung) khi a si hmang ti`n an zum. Ramhuai va ih sin a fen mi kha Kawl pawlin an rak sar tii a si).

Kawlmi Mang cun a sam kha a hmuh cun a sau tuk i a that tuk ruangah, ”Minung hivek sam nei cu kan hawl suak ding” a tiih a sal rual pawl thawn Ramhuai vapi hrawhin an feh sal. Netabikah cun Thir innpi cu an va tong. An zautlangah Men Ri Hai nu cu a sam kholh mi kha a rak pho i amah cu a sam hnuai hneemah a rak cawl. Kawlmi Mang pawl cun an hmuh tikah ṭha an ti tuk. Mawi le dawh an ti tuk ruangah Kawlmi Mang cun a nupi dingah a ha a hio thlang. A zawngum pawl kha, “A hmin vung sut ta uh” a ti.

            “Ting dum dar nu, Ting sen zar nu,

            I hming i hming min hrilh rawh”

an vung tii. Men Ri Hai nu khal cun-

            ”Hming ka nei lo ka nei lo,

            Tuisik ring nu ka ni e”  a rak ti.

An bawipai hneenah cun an va feh i i hmin ka nei lo in tii an va tii. Kawlmi Mang khal cun, ”Minung hmin nei lo ti a um thei lo, va sut sal hnik uh” a tiih a fial. A hmin cu an vung sut sal leh. Men Ri Hai nu cun-

            ”Men Ri Hai Nu ka ni e

            Men Cang Hai Nu ka ni e”

a rak tii. Cuṭheh in inn sungah a lut i sangka cu a khaar ta.

Kawlmi Mang te cun tii ngaihnak an thei lo. An kawh rero khal le a sawn nawn lo. Sangka in ra on aw an tii khal le a on duh lo. Cuti`n inn sungah a um san men. Asinan Kawlmi Mang pwl cun an thiamnak a phunphun kha an tualrawnah cun an hmuh ciammam. Asinan Men Ri Hai Nu`n a zoh cuang lo. A netabikah an Aisi hminte ken mi kha an suah. A hiar mi le an pa khalin a hawl sak rero mi a sii ruangah a duh tukih a hi zoh nakah a sam phangkhat te sangka te-in a tlai thla. Kawlmi Mang cun a sam phangkhat te tla cu a rak kaih ngah. Men Ri Hai Nu cun a sam a dirh kha a na tuar loah a vung kun i a sam zaten a tla i a zaaten a kaih ngah thlang. Cui si cun a tuar thei nawn lo i, “I thlah aw; Sangka ka lo on ding” a tii. Sangka a on cun Kawlmi Mang te cu an lut i hruai an tum thlang.

A feh hlanah Men Ri Hai Nu cun, fangtlor buh a suang taih aarti buh mi thawn tapsakah a ret ta, An zawhte kha, “Na pu a rung tlun le ka rawl suan mi hi ei aw she la pat dum le pat rang ka khih mi hi run zawngin i run hawl she” tin a tiam ta. Men Ri Hai Nu cu Kawlmi Mang te`n an khua ah an hruai hlo. Zawhte lawng cun an inn thing cu a run hngak.

Aisi hmin hawlin an pa khal cu a rung tlung thlang. An inn cu daai khepkhi te`n a rung hmu. Sangka a vun kiing. Zohman ontu le sawntu a nei lo. “Men Ri Hai Nu, Men Cang Hai Nu e” a tii i a ko rero nan ṭhahnem hlah. Zawhte in pat a hnuk rero men. Zawhte cu sangka on a fial. “Ka pat pehthum ka hnuh lai hlaan lo” a tii i a pat a hnuk deuhdeuh. A thin a heng i sangka cu a vun sirhbal. Zawhte cun a pu a thinheng kha a hmuh ruangah a tihin kaan paarah a kai hlo. “I thawi a sii le ka pi i thutiam ta mi ka lo sim lo ding” a tii san. “A sii le rung tumn aw la i sim hnik” a tii i zawhte cun, “Tapsak i ka rawl ret mi hi run ei ta aw sehla, pat dum le pat rang ka khih mi hin i rung hawl seh”  a lo tii a tii. Rawl ei khal cu a thaw thei nawn lo. A dang sungah a lut thei nawn lo. Hling le so dolh a bang thlang.

Rawl a ei ṭheh cun a nupi hawl dingin tiim a tuahih a pok. A pat sih mi cu a vun zawng vivo ih Kawl rawnah a vung  thleng. An nu cu inn pakhatah a vung hmu. Kawlmi Mang te the khuah ha an um? ti`n a vung sut. “So an ser lai” a rak tii. An hneenah va leen a tum. An nu cun an hneen i na vat a sii le ziang khal an lo pek mi pohpoh va ei aw hlah” tin a tiamta. An soser nakah cun a va leng. Rawl a phunphun an rak do. Asinan a ei duh lo. Neta bikah Bapi rawh hmin thawn lakphak an rak do. A ril a rawng cuahco thlang i an nui` thutiam mi kha a sup aw thei nawn lo i a vun ei ta. A ei ngah cun an nui` hneenah a va tin sal.

Men Ri Hai Nu cun a rak zoh vee te`n a theithiam. Rawl an rak lo pek a si lo maw? a rak ti. Anih khal cun bapi rawh le lakphak in do-ih va poi lemhlah ka tii i ka ei” a va tii. Men Ri Hai Nu cun “Zamrangin hung tlung aw la kan secang kha hung kap that aw la, ihkhunah puan tungtunin hung it aw” a ti. A hung tlung cu an secang cu a hung kap that i an nui a tii bangin a hung it i a thi lan ta.

A thih thawmvang cu Men Ri Hai Nu cun a thei. Kawlmi Mang cu in tlaansan pang ding tii a phaan ruangah a kil ringring. Nikhat cu Kawlmi Mang cun kawl nam samseu in a tat hriam zet i an sangka hramah a linglet in a hriam zawngin a ret. Men Ri Hai Nu cu a bumih, “Kan vokte an sual aw ra zoh hnik” tin a ko. Men Ri Hai Nu khal cun thungai hmang ti`n zamrang nawnin va suak khaw kawlnam cu a vun pal ngah i a kee tan zik koin a rak at. Men Ri Hai Nu cu a caang thei nawn lo. Khui tawk hman a thleng thei nawn lo ding. A ke a nat hnu cun Kawlmi Mang cu a hna a ngam. I tlaansan thei nawn lo ding ti`n a ruat.

Nikhat cu Men Ri Hai a ke a nat zo ruangah Kawlmi Mang cu khual a tlawng hlo. Ni rei nawn a va caam ta. Kawlmi Mang khual a tlawn sungah Men Ri Hai cu an pai` hneenah feh dingin a pok vee. A ke hma cu a na ko. A phunphunin a thawi nan a dam thei cuang lo. Asinan an pai` ruak hmuh lo cun a lung a kim thei lo ruangah ṭhate`n a tuam hnuah,

            Thawi a thawi a dam lo va

            Zawlpal I thlaan kan thlenin

            Thawi loin a dam mahna”

a tii i a feh.

Tawkfang a va feh hnuah cun nauhak rual vate pel a hei tong hai. Nauhak pawl cu saaihli tla a ṭhen hnu-ah,

“Ka pang i pahnih pathum va a peel

Zawlpal i thlaan min hrilh rawh”

a hei tii. Nauhak pawl khal cun

            “Zawlpal i thlaan nan ṭulah

            Sehra lu a tlar bung e,

            Tuangtuah par a ee zuul e”

an rak ti.

A va feh sal i nauhak te rualin kawi an lek rero a va hmu.

            “Ka pang i pahnih pathum kawi a kah,

            Zawlpal i thlaan min hrilh rawh”

a va ti leh. An nih khal cun-

            “Zawlpal i thlaan nan tualah

            Sehra lu a tlar bung e,

            Tuangtuah par a ee zuul e”

an rak tii ve. Nauhak te pawl cu a kawi ken mi tla a ṭhen ta i an cuh aw zok rero hai. Tawkfang a va feh hnuah nuunau nauhak rual te-in fangpho an rak kil. Nauhak te rual hneenah cun-

            “Ka pang i pahnih pathum lo a thlo,

            Zawlpa i thlaan min hrilh rawh”

a hei tii. Nauhak pawl khal cun-

            “Zawlpal i thlaan nan tualah

            Sehra lu a tlar bung e,

            Tuangtuah par a ee zuul e”

an rak ti. A thi ken mi pawl kha a vun seh hai i an rak cuh aw rero.

An tual cu a va thleng i tuangtuah par le pangpar dang tampi ee zeelzeelin an rak par i vate tintianin a par cu an rak tlaan. A thlaan kiangah cun awn ceelceelin an rak um. Vate hrangah lungawinak a si nan, Men Ri Hai Nu`i hrangah cun ṭah tamnak le mitthli tam tertu an cang thluh sawn. Thlaan a va thlen cun patar pate pakhatin vate a rak pel in a thlaan kiangah cun a va hmu. Patar pate kha, “Ka pu, zangfahte`n thlaanka i on sak aw” a va tii. Patar pate khal cun nuunau tilh fial cu zangfakin a tii i a thlaanka cu a bal sak.

Thlaanka sung cu a vun bih i a pasal ruak cu a vun hmu. A ruak kiangih an ret mi feipi a vun phawt i,

            A feipi ka zuk phawi a,

            A hin maw sialcang a sun,

            Ai ka dai! Zawlpa aw”

a vun tii i ṭahhla a sak. Cui hnuah cun a kawl nam a vun phawt leh i,

            “A kawl nam ka zuk phawi a,

            A hin maw ral lu a tan,

            Ai ka dai Zawlpal aw”

a ti saal leh. Cui hnuah cun a meithal cu a vun la i,

            “A meithal ka zuk phawi a,

            A hin maw ngalcang a kah,

            Ai ka dai! Zawlpal aw”

a tii i a ruak cu zut phahin a ṭap. Pasal cu heh tiah ṭahhla thawn a ko nan sawntu le betu a nei nawn lo. A thlarau cun rak ve rero hmansehla anihin a thei nawn si lo.

A kawlnam cu a vun phawt i putar pai` hneenah, “Ka pu, zangfahte`n i sun that aw la hi thlaan sungah hin I phuum ta aw. Cuisin thlaanka ṭhate`n run khar aw la” a ti. Asinan putar pate cun, “Ka fanu, ka duh lo. Lai thatah ka cang ding, ka ngam lo” a tii san men. Asinan Men Ri Hai Nu cun, “ i sun na ngam lo a sii len hi thlaanka vial tal hi ṭhate`n in run kharsak ta aw” a tii i a thirual orh lai mi cu a hlit i putar pate cu a pek ta.

Men Ri Hai Nu cu thlaan sungah cun a lut i, “Zawlpal, Zawlpal, pangah va ṭhawn” a ti. A ruak cu pawn deuhah a va ṭhawn. A tlem deuh lo i, “Zawlpal, Zawlpal pangah va ṭhawn” a ti leh sal. Malte a va ṭhawn sal. Men Ri Hai Nu khal a kiangah cun a vung it i a kawlnam cun a thuhhna-in a sun aw i a thi. An pai` ruak kiangah cun a thi vee ta i hmunkhatah an ruak cu a ziam tlang ta.

Kawlmi Mang cu a khual tlawnnakih sin a ra tlung sal. An inn a ra thleng i Men Ri Hai Nu a hmuh nawn lo in kawl nam samseu in a tat i a dung hnu cun a dawi sal. Tawkfang a va feh hnuah cun nauhak rual vate pel a hii tong.

            “Ka pang i pahnih pathum va a pel,

            Zawlpal i thlaan min hrilh rawh”

a hei tii hai. Nauhak pawl cun,

            “Zawlpal i thlaan ka de dei”

an rak ti san men. An sim duh lo. Tawkfang a feh hnuah nauhak kawi kah a hi hmu. Nauhak pawl cu-

            “Ka pang i pahnih pathum kawi a kah,

            Zawlpal i thlaan min hrilh rawh”

a hei tii sal. Asinan nauhak pawl cun,

            “Zawlpal i thlaan ka de dei”

an rak tii san men thotho. A feh saal i nauhak fangpho a hei hmu. Nauhak pawl hneenah cun,

            “Ka pang i pahnih pathum fang a pho,

            Zawlpal i thlaan min hrilh rawh”

a hi ti sal leh. Asinan nauhak pawl cun,

            “Zawlpal i thlaan ka de dei”

an rak ti san men thotho.

Kawlmi Mang khal cu a feh vivo thotho i a netabikah cun thlaan hmun cu a va thleng suak ve ta. Thlaan a thlen cun, thlaanka a vun phorh i Men Ri Hai Nu tei` nuupaa cu an rak um tlang. Kawlmi Mang cun an ruak cu a lak khawm i hmunkhatah meipi in a ur. Vutcamah a can ter thluh. Asinan an kutzung ruh cangkhat veevee lai hrelhtak mi a nei i cui sii cun phuncong ah an keuh sal.

Phuncong cu a hung ṭhang i a par va phunkim an tlaan. Kawlmi Mang cun a hau sak i meisa in a ur ral laalaa. Asinan a har pet phel pahnih te a sar hrelh mi a um. Cuisin phengphehlep nuupa ah an cang. An pahnih ih cu tii i an zuang, an vak kha Kawlmi Mang cun  a duh lo thotho ruangah a kawl namsau a lak i a hual rero nan a ngah thei lo. Netabikah cun a mai` ngalruh lehlam tan koin a sah. A ngal a tan hnu cun a hual thei nawn lo.

Men Ri Hai tei` nuupa cu phengphehlep nuupaa ah an cang ta ih cuti`n nuamin an um thlang dah ta.

************************************