TENG LAM

TENG LAM

                                                                                    

Leilung tluunah hin mi a le mi bang lo tampi hmuh theihin an um ringring. Asinan an atzia le an siizia a bang aw dah lo. At khalah hin hleifuan deuh an um. At ṭha lo, mi siatsuah tum at an um. At tlaitluang an um. Teng Lam i at zia hi a phundang vee laalaa. A caancaanah mifim pi a bang tawk a um i a caancaanah mi a taktak a bang tawk a um ṭheu.

Teng Lam i thuanthu hi kan Laimi phun hmuahhmuahin kan nei. Asinan a hmun kan sak mi a phun dangdang. An hnaṭuan daan le an siinak cu a bangrep thotho. Curuangah Lairam sungah hin miphun phunkhat kan siinak a faing ter. Hmundang le ramdang i kan ṭhenawk sal hnuah ṭong phun dangdang kan hman hnuin kan hmin sak a dang sal. Kan umtlan daan khal mai` ram le duh daan thawi kaih aw in kan feh vivo copcop men a bang. Curuangah Teng Lam khal hi phun dangdangin kan sim cio.

Teng Lam cu a hung tlangvaal ngahin a mai` tawkte nupi pakhat a thi vee. Anmah te inn le lo nei-in khua an sa. Zaankhat cu a naupaa-in bum a tum. Zaanvar te`n an hmuahsakin, “Teng Lam, Teng Lam” ti`n a ko i khawsia le ramhuai pawl bangin a phun a tlokciar rero. Teng Lam cu ningtih koin a tuah. A thaizing cu a naupa`i hneenah a tlan i, “Unau pa mizaan zaanvarin kan hmuansakin hringhro tu ka nei. Ziang ti sullam ha a sii ding?” ti`n a sut. A naupaa khal cun, ”Ka u Teng Lam, thildang a si lo, na raai-in a lo ko a si cu. Nan vokthauin raaithawi a ṭul. Cu lole ṭhatlonak tla nan tuar pang ding” a rak tii. Teng Lam cun, “A sa kan thah mi the ziangti`n ha kan tuah ding?” a tii. A naupa cun, ”A cawn cawn hnih kha hmuancaar lamah nan thlai ding. A liang lianghnih kha inn lenglamah nan thlai ding. Zaanah cehrep le thawmvang nan theih le nan raai-in a lo sang i a ra leng a si ding. Rak dawi lo te`n nan um san ding. Nan raai a tlaanah cun a dang nan thah sal a ṭul ding” a rak tii.

Teng Lam khal cu an innah cun a hung tin i a nupi hneenah cun, “Raai kan thawi a ṭul, cu lo le kan thi ding. Mizaan zaanvaarte kan raai in in ra leng a si kha” a tii i an vokthau pi cu an that. A naupaih a sim vekin a cawn cawn hnih cu hmuancar lamah an thlaai i a liang lianghnih cu inn leng lamah an thlaai. A zaan cu thawmvang ngai-in an it. Zaankhuaa siim in a naupa cu a hung so i Teng Lam i sa thlaai mi cu hmuancaar lam i ta cu a la hmasa i inn leng lamah a feh sal i a va lak sak laalaa. Thawmvang khal cu malte te a nei phah. Teng Lam cun a nupi hneenah, “Kan raai biak mi a lung a tluang. In ra leng a si ding” a tii i daaiten hnangam zetin an it. A thaizing khua a vaanin an sa thlaai mi cu va zoh na khaw a rak um nawn lo. A naupaa i hneenah cun a feh sal i, “Kan sa thlaai mi a hlo thluh. Ziang ti lam ha a sii ding?” ti`n a vung sut. A naupa cun, “Nan raai-in a lak a sii cu. Thingphaan ding a um lo” a rak tii san. Teng Lam khal cu a lungkimin a tin sal. Cui hnu cun a naupaa cun a sa lak mi cu a pherh i a cem tiangin a ceen rero men.

Nikhat cu a naupai` innah a leng sal. A naupai` inn cu a zoh i a ongin vaan an lang serser. Ram i kipin a ong thluh. Ni a hung suun i ni tleu-in an inn sung cu a kap thluh. Teng Lam cun a zoh rero i a khawruah a har. A naupai` hneenah cun naupaa, na inn cu a va ong lawmmam ve. Ṭha ten sak sal aw” a tii. A naupaa cun, “Ka u, si hlah e, ka tuah hrim si maw. Zaan i airsi le thlapi tleu ka zohnak le ka siarnak a siih a nuam ngaingai. Suunah le nitleu ka lakluhnak a si. Naang i inn tla cu a thim tuk, a nuam lo” a tii. Teng Lam cun, “Cuti a sii ah cun kei khal kan inn ka hung vit ong vee ding” a tii. Asinan a naupaa cun, “Na vih ong hman harin kan inn ka thleng aw mai ding” a tii i Teng Lam khal cun a lungkim vee i an thlengaw.

An inn an thlengawk ngah cun Teng Lam cun a ihnak i sii cun zaanah arsii an rung lang i arsi pakhat, pahnih, pathum tiin a siar phah i nuam a ti nasa. Thlapi a rung suak i an inn sung cu a tleu thluh fawn si. Ṭha a ti zet. Asinan, khua a rung fuur i ruah a suur cun a inn sung cu a zaate`n ruah a suur vee. Hramlak thinghnuai beu vek fang a si. Cui hnuah cun ka naupa`n i bum tii a thei nan thlengawk zo mi thleng sal ding le a cang nawn si lo. Ruahpi cu an tuar men ko.

Teng Lam cu a nupi thaw cun fate tla pahnih thum te an nei vee thlang. A caancaanah cun nau um an sawng aw i pakhat khat lo hnaṭuanah an feh ṭheu. Cutii i nau-um a tuul ruangah an nu cun, “Pa Teng, hramlakah khuaitizu va hawl aw. Nau rawl rawi dingah” a tii. Teng Lam khal cun khuivekah khuai an um tii thei hlah khaw a nupi hneenah cun a umnak cu a sut. An nu cun, “Thing kaw sungah a um ding” a tii. Teng Lam khal cu hrei le namtong thawn hramlakah khuai tizu hawl cun a feh. Thing kawrong sung pakhatah tidaai a rak li kiangkiang i Teng Lam cun hrei le nam i sah hman a ṭul lo a si hi, a tii i ruahti cu a than khat hnuah a tlung sal. An nu cun rak tep na khaw tidaai menmen a rak si. Na at lawmmam hi e .. a tii i amahin a va hawl i palaang khatin khuai tizu cu a v lak.

Naurawl dingah vaainim an phomdip sak i, “Sunnah na nau a ril a rawn i a tah a sii le run fah aw” a tii i a ciar sak ta. Ni a suun i a naute cu a rilrawngin a ṭap.  Teng Lam cun a rilrawng thlang a si hi a tii i a nau rawl cu vun keu khaw a thlum tuk lawmmam i a mah in a zaten a ei sak thluh. A naute cu a rilrawngin sunnihlawh ten a ṭap thlang. Teng Lam cun a awi rero nan a ngam thei cuang lo. A mangbangin a lu tla cu a kau sak i a ihhhmut theinak dingin a phunphunin a hawl. A lu a zoh rero laiah a luthlung ih a depdep tur rero kha a hmu. “Ka nau in hmasia a luthlungah a tuar ruangah a si lo maw cutluk a tah” a tii i a depdep cu namteki-in a rai sak. A rai ngah tawkfang cun a naute cu thi tampi a suak i a thi ta.

Teng Lam cun a naute a thih ngah cun a hma ka rai sakih a tuar a nuam a si hi. A itthat hliahhlo a tii i a ihkhunah a hlum. Thangharh ti khal nei nawn hlah. Suunvu te`n a itthat ta. A nau rawl ei mi kha thaw tuk khaw an deennak sum sung i a ne tiangin a va hawl. A sum ne cu a lei-in a liak. Thuk siin vun liak tum khaw a lu cu sum sungah a tang ta. A mang a bang i a tal rero nan a lu a phuak( phong) thei nawn lo. A rei tuk thlang i zaariah suan a cut thlangin tal khatah a hung tal i a lu vun hik thluh ko in a tal suak thei.

Khua a siimin an nu cu a hung tlung. A nau cu a hmu lo. “Pa Teng, na nau the?” tin a sut. Teng Lam khal cun, “Ka nau luah hma dawh a rak tuar i suunvuu in a ṭap. Ka rai sak i cui sii cun a itthat i tutiang a thang hrih lo a si hi” a tii. An nu cun a naute cu va cawi in va zoh na khaw a rak thithing zo hi a rak si. “Pa Teng na fa na thah a sii hi, a thi zo a hna a daai” a tii. Pa Teng khal cun a hna cu a hun tham vee i hna daai i thih a siah cun kei khal ka hna a daai. Ka thi a si ding. I phum ve uh” a tiih an pafa in thlaan sungah an phun ta. A thaizing cu a nupi cu mai fate le pasal thi cu a va tah.

“Mithi hi the ziang si maw nan tuah e?” a ti i tah hla a va sak rero. Teng Lam khal cun, ”Mithi in e zianghman kan ṭuan lo e, thlaanka-ah kan zau ziarzuar ko e” a rak tii. Cui sii cun Teng Lam a nung sal e an tiih an phorh sal laalaa.

Nikhat cu an khawpi pawlin, “Vokpi bualah cangai kan khorh ding e” tii in an sawm ve. Teng Lam khal cun “Vokpi bual” an tii si a tii i an ekhmun hnuaiah a vung tum i cangai kua a vung hawl. Khuilam in maw cangai pakhat a ra ngelcel i an ekhmun lungphah hnuaiah kua pakhat a um i a laih. Pakhat te cu a kaai i a dip sungah a san. Kaw dang teh a um lai maw a tii i a hawl rero. Culaiah a fale pawlin, “Ka nu, ka pa ekinn kawmah kan hmu” an va tii. A nu cun, “Na pa lamlam, khuiah ha nan hmuh ding. Sa le ral lakah si maw a um” a rak tii. Teng Lam cun a ṭong cu thei khaw, “Sa le ral lakah maw ka um” a tii i an innhnuai i sii cun a hung tlan suak.

Nikhat cu Teng Lam cu hai hmin ka lo ding a tii i hramlakah a feh. Hai kuang umnak a va thlengih thiahlei pakhat cu hai paarin a tum a va hmu. Thiahlei cu thingpaar i a tum khal le a hmailam in a feh ringring. Teng Lam cun a zoh a zoh i, “Keimah hnek i fate thiahlei hmanin a linglet i tum a thiam. Ka tum lam cu ka lu lamin ka tum vee ding” a tii. Hai paarah cun hai hmin a bawmkhatin a hung lo. A bawm a khatin a lingletin tum a tum vee hnik i lam ziat hman a tum man hlaanah a tla ciammam. A lu in leilung kuar kengkengin a sawh. A lu i lei a sawh nakah kuar kha a zoh a zoh i, “Ka ihthat sungah ka kiangah sai (vui) a ra a si lo maw. I pal that leuleu te” a tii i a ningtihin a tlan tlung ta.

Nikhat cu a nupi in “Pa Teng lo-ah thlaamte cangaai khom tia in va sak aw” ruah suur i beu nakah” a tii. Teng Lam khal cu a fah i kan nu in cangaai khom tia a tii si, a tii i cangai a khorh i a khom kha ṭha te`n phel lo dingin a boh i a thlam hmunah cun a cangaai khomte cu a ret. Nikhat cu an nuupaa-in lo an feh. Ni a rung suun i ruah a suur  ciammam. An nu cun, “Pa Teng, na thlamsak the khui lamah ha?” a tii. A thlamsak mi cu an va hawl i cangaai khom te a ret mi cu “Hi hi a si” a va tii. An nu cun, “Hivek hi maw pacang thlam sak” a tii tikah, “Nangmah lo cangaai khom tiate in na va tii nak” a tii san. A cangaai khom sungah cun a kut mehtawk zuk a hrolh i ruahpi a tuar, An nu cu “Nang teh ra beu vee aw hen law” a tii san men.   

Veikhat cu tlanglakah hin a ek a suak ngelcel i supawk a that nawn lo ruangah a ek cu hramlakah cun a thawh ta. Pawmong rualin a ek thawh lai cu an ra feem. A ek feem pawmong pawl cu a kaih a kaih i dawngte sungah a khatin a ret. Khaw pakhatah a va feh i “Pawmong e ka zuar e” a va tii i a au ciammam. Pawmong zuar ngelcel cu an mang a bangih zoh dingin an rak ko. “Ziangtin ha na zuar” an rak tii tikah pakhat sia pakhatah a tii. “Kan zoh ta hnik ding” an tii. Teng Lam khal cun an zohah cun an tlan ding si khawh a tii i a siang lo. “Nan zoh i an tlan a siiah cun sia nan khuan ding” a tii hai. Annih khal cun a siin cu vun ong na hai khaw, “Mong” an tii i an zuang hlo thluh. Teng Lam khal cun, “Kha lo ziang, ka lo ti lo maw, Sia nan kuan ding” a tii i an sia a hruai sak.

Lamzinah an sia cu a feh thei nawn lo i hramlakah a taan ta. A thaisunah a se taan mi cu ka va hruai ding a tii i va zoh na khaw Pawpi in a rak deh. A sa cu a rak ei rero laiah a va hmu. Teng Lam cun, “Zo i uico sen ha ka se deh tu?” a tii i a va dawi tlan. Inn a va tlunin an nui` hneenah, “Ka se hruai mi cu zawi uico senin si maw a rak deh i a rak ei ciammam ih ka va dawi tlan” ti`n a va sim. An nu cun, “Na a tuk lawmam aw. Cuvek cu uico a si lo. Pawpi mi deh thei a sii cu. Cuvek thil sen na hmuh le tu cun va tih aw” a tii.

Nikhat cu an nu cun lo a feh hlaanah a hnisen a pho i leengah a zaar ta. Khua a tlaai-in Pa Teng cu leengah a va suak i an nui` hnisen zaar mi pawl cu a va hmu. “Aw hihi a si lo maw kan nui` tih aw i tii mi kha” a tii i a kawlnam samseu a vung la i suunvu te`n a rak terh ciamco. Amai` lam i thli I a rak hran le a sip i khatlam i a hran le a namsau thawn a dawi i a va sah. Amai` lam i a rak hran le a tlan laalaa ṭheu. Cuti`n suunihlawh a terhnakah an nui` hni pho mi cu a sah tlek thluh. An nu cu zaanlam hung tlung na khaw a hni zaar mi pawl tlek hnianghniangin a hmu. Pa Teng kha hni le puan zaar a thluh ziangti`n na tii ha? a tii. Pa Teng khal cun, “Reel aw hlah, suunnihlawh te`n kan teer aw. Ka thabaang cu ka thi zik te. Nangmahin thilsen tih aw i tii ruangah ka tih i ka kawlnamin ka sah” a rak tii. An nu cu a thin a heng zik le amai` fial mi a si si. Ninghang cing te`n thinheng ngam loin inn sungah a lut men.

Nikhat cu vaansiatah a pi a thi ngelcel. Sungkhat laina pawl cun ninghangin an tah zok rero. Teng Lam khal cun hi tii i tah rero men cu sullam a nei lo aw a tii i a pi i ruak cu a put ih hnar ah thingte-in a do i sawn lo te`n ṭhate`n a va to ter. A zing cu an khawsenin sia an hi suah. Teng Lam cu a pi i ruak cu a rak kil i, “Zo khal ka pi pah that tu cu nan sia ka lo lak sak ding” a tii hai. Sekhaal pawl cun a pah pang ding tii an phang i an sia pawl cu heh tiah an khawm an dawi rero nan vaansiat ngelcel ah sete pakhatin a khir phahin a pi cu a dai ngah pangih a ril. Pa Teng khal cun, “Ka lo ti cia lo maw” a tii i an sia cu a lon sak. Nikhat cu an khawpii pawl se thu-ah thu an buai. A khawpii pawl cun, “Pa Teng, na sia ziangvek ha a sii?” an tii tikah Teng Lam cun, “Kei ka sia cu tluunlam ha an nei lo” a tii. An sia pawl cu an zoh cio i tluunlam ha an nei lo thluh. Teng Lam i sia an sii hi an tii i an sia cu Teng Lam an pek thluh. Cuti`n Pa Teng cu sia tampi a nei thlang. Milian zetah a cang.

Nikhat cu, “Ram ka tawi hnik ding” a tii i feipi thwan a pok suak. Hramlakah cun a vak a vak i khaamtlang pakhatah zukneng itthat pakhat a va hmu. A zoh a zoh i a itthat tii a thei. Khua a ruat i, “Ka feipi i sun maw ka teng ha na deuh ding?” a tii i cirhdupah a va feh. A cirhdup pi cu a feipi in a vun sun i a fei zik tlemte a kua i a hma a bi tuk lawmmam. Ka teng the a na maw a tii i a zang cun a hun teng vee thung i cirhdup cu a parhin a parh hliaihliai. Pa Teng cun ka teng a na deuh a sii hi a tii i zukneng cu a thupte`n a peel a peel i a rin lo ralah a teng lohli. Zukneng cu a thinphangin a hung tho i tlam ciammam na khaw khaamah a tla sual i a thi ta riai. A vung tum i a sa ṭhaṭha bawm khatin a phurh thei tawkin a phur i a tlung. Lamzinah cun ziinkap thinghnah hrampi pawlin an rak daai le, “Sa nan duh ve maw si?” a tii i a sa sem khat semkhat in a daitu hmuahhmuah cu a pek vivo ta hai. Inn a thlenah cun semhnih khat lai lawng a taang. An nui` hnenah cun zukneng ka teng that i lamziinah thinghnah hrampi pawlin in rak dil vee hai khaw ka pek vivo hai a hung tii. An nu cun, “Cu lawmmam i at cu e, hrampi in sa an ei thei maw si. Kan vung hawl sal ding” a tii i a sa taanta mi pawl cu an vung phurh saal.

Veikhat cu hramlak i si a tlunnakah nutar nute pakhatin zaanthing a rak phur. A thabang lutukah, “Huiha, huiha” ti phahphah cun a so rero. Teng Lam cun nutar nutei huiha tii cu mawi a ti tuk i, “Ka pi na huiha ka lo lei ding” a tii i a thing cu a phurh sak. Nutar nu khal cun, “Huiha” ti aw la a tii i Teng Lam cun lamziin i tluan huiha, huiha ti phahphahin a so.

Cutii i a soh rero laiah cun seentlung nalah a bah pang. A bahnakah a huiha cu a hngilh. A ruat rero nan a thei nawn lo. Inn a va thlenin an nui` hneenah, “Tui suunah nutar nui hneenah thil ṭhate pakhat ka lei i seentlung nalah ka bah i ka thlau. Kan va hawl sal ding” a tii i an nu cu a sawm. Seentlung an thlen cun, “Hitawk ah hin a si” a tii i an laih ciammam. Leilung sungah cun pil dingah a ruat. Suunihlawh zikte lai an laai i sar tii a um thei lo. An nu cu a thabaang lutuk kha a ding i, “Huiha, Pa Teng baang ing e” a hun tii. Pa Teng cun, “Sar ringring na in maw tutiang i pek duh lo” a tii i an nu cu a thawi ciammam thlang.

Khuahlaanlai kan tii cu khui khalah ral hi a rak um. Miṭha, mi huat thu rel lo khalin huatu an nei thotho. Khaw khat le khaw khat hman ral an rak sii kha. Curuangah Teng Lam khal cu ni khatah ral pawlin an kaih. Kan lo khit ding i kan lo hruai ding an tii. Teng Lam khal cun, ”Kan pu kan pa pawl i ral an khih tikah an kiu in an rak khit ṭheu, kei khal ka kiu-in in khit vee uh” a tii. Ral pawl khal cun, ”Si seh law” an tii i a kiu cun an khih. Suunah cun pacang pakhat an kil ter i midang pawl cu an suakvak thluh. Culaiah Teng Lam cun a rualpi pai` jmeemaj cim ka hri a poih zik. Ra tuah ta hrih aw a tii i a kiltu cun va tuah zik na khaw a kut cun a hun thong i a ral pai calpadarah a cum i ralpa cu a riil i a thi. A rilh sungah cun Teng Lam cu a thlan hlo. Zaanlamah Teng Lam kha hruai thlang ding ti`n an ra suak. Teng Lam le an hmu nawn lo. An rualpa lawng riil siaisiai in a thi in an ra sar. An thin a heng i Teng Lam kan ton salah cun a ham a ṭha lo ding ti phahphahin an tlung sal.

Nikhat cu ral pawl cun a thlam i sin an rak bawh. Teng Lam cun a thup te`n in bawh tii a thei. Curuangah a lang tlang a thlenin a thlam cu, “Maw ka thlam te liliai” ti`n a vun auh ṭheu. Zianghman thawmvang a theih lo le a vung feh. Cutin a vung i zingkhat cu, “Maw ka thlam te liliai” a vung tii. Thlamsung i sii cun, “Awi” a rak tii. Teng Lam cun ka thlam sungah ral an um a tii i a tlun san. Ral pawl cun tu cu kan sawn nawn lo ding an tii i a thaizing a rak tikah, “Maw ka thlam te liliai” a ra ti laalaa. Asinan sawntu le betu a nei lo. Ral an um lo a sii hi a tii i hnangam zetin a vung feh. A thup te`n a thlam i an rak um kha a thei lo. A thlam a thlen vee te`n ral pawl cun an kaih tang i hridai-in an teem. Teng Lam cun hitii i hruai awk cu a rem thei lo. Khatlam tlang let le tlang letin kan diir aw ding a tii hai. Ral pawl khal cun an lung a kim ve. Teng Lam cun, “A sii le nan nih hilam letah tang au la, kei khatlam letah ka tang ding. Ka man e diir uh law” ka lo tii in kan dir aw ding. Nan lamah in dirh suak thei a sii le in hruai ding. Kei khalin ka lo dirh thei le ka lo hruai vee ding” a tii. Ral pawl cu an lung a kim nasa. Annih an tam sawn ruangah neh ding an zum aw. Cuti`n Teng Lam cu khatlam ah cun a hripi cu a feh pi. Khatlam a va thlen cun thingpi pakhatah a hri cu a khih ta i a mah cu a tlan hlo. A tlaan zawngah, “Ka man e diir u law” a tii ta. Ral pawl cun heh tiah an thlanhri suakin an diir. An diir neh thei ta lo. Suunnihlawh ten thungai thlakin an diir rero nan an neh thei lo cun an mang a bang i an hung bih. An hri cu thingpi paarah khit aw in an hung hmu. “Teng Lam a ham hman ṭha in e, kan ton salah cun a thei leh ding” an tii i anmah te an khaw ziin zawhin an tlung sal.

Veikhat cu kawlah cii ka phur ding a tii i a pok suak vee. Kawlih sin ci cu a bawmthlek khatin a hun phur so. Cutiih thabang le rilrawng i a soh rero lai ah cun raal pawlin an dawi laalaa. Teng Lam khal cu a thinphangin a baang cing te cun a tlan rero. A thil a rih tuk ruangah, “Ka cii phurh mi hi ka thup ta dingih keimah lawng ka lawngte`n ka tlan tlung ding. Nidangah ka cii cu ka la sal leh ding” a tii. Hram phur sungah cun a cii cu a hun thup. Hla nawn in a va zoh i a hmu. Ral pawlin an hmu ding a sii si a tii i a lak sal. Thing hnuai i a thuh le a lang laalaa fawn, hnahsawl a khuh le a va kau i a lang laalaa. Ralin an hmu thotho ding a tii i a phurh sal. Netabik ah tili sungah a thlak. Tawkfangah a va zoh saal i a hmu nawn lo. “Ka thup ngah zo. Ral pawlin an hmu nawn lo ding” a tii i lungkim zetin innah a tlun san ta. Nidang ral daih hnuah Teng Lam cu a ci thuh mi ka va  hawl ding a tii i tili lamah cun a feh. A cii cu a hawl rero nan a hmu thei nawn lo. Suunvu te`n a hawl nan a hmu thei nawn lo. Tidaai sungah cun a zup i a ti thluh zo. Cuti`n mangbangin a lawngte in a tlung sal.

Cui sii cun tutiangin “Teng Lam i cizawl thup bang i” ti`n ṭongṭhimnak kan run neih phah ta.

************************************