Falam Cu Zo/Ziang A si

Falam Cu Zo/Ziang A Si?

Theihciazo  vekin Falam timi hi Miphun hmin, Hnam hmin a si lo. Hmunram, umnak asilole beunak hmin a si. . Pu Rualthankhum cun “the children’s refuge or shelter” ti’n mirang in simfiangnak (definition) a pe hngehnge. Santhar țawngih kan sim asile Khawpi Hmin a si  A țawngfang rak suahkehnak cu a hlanih Tlaisun khawpi hlun (Tui Falam umnak) ah kan Pupa pawl sa leh ral lakih ral an rak do laiah an fa le hrangah Thlam an rak sak. Cucu Fa-Thlam an rak ti. “Cuihmun cu Tlaisun pawlih an run luah hnuah Tlaisun pawlin Thlam hi Hlam” anti ti’n D. Than Puii Pu in www.zoin.info ah a ngan. Cutin Fa-Thlam cu Fa-Hlam tin an run hmangih tuahcun Fa-Hlam cu Falam ah a rung cang.  D. Than Puii Pu ih ngan dan vek asile Falam timi hi Tlaisun țawng tla kan ti thei lo men ding, ziangahtile Tlaisun țawng cun Fa-Hlam ti a rak a si. Cun ziangtik ciahah Falam timi an hmang thawk titla theih a har zet fawn. Cangantu cun 1892 kum hrawng, Mirang pawlih Falam khawpi an din ihsin Falam timi Hmin hman a si a zum.

Falam timi khawpi cu Mirang pawlin an hun din tikah Falam miphun le a um silo, Falam nu, Falam pa ka si raktitu khal an um lo ih neitu țhitha khal a rak neilo. Falam Hrinhnam timi an rak umlo ruangah mai Hrinhnam hmin ciarin an rak ko aw.  

“Tui hlan ahcun Falam khawsung ih um mi pawl kha an hrinhman hmin tete in an rak ko aw. eg: Tlaisun pa (awsuah vekin ka ngan), Sim pa, Zahau pa, Laizo pa etc” tin Pu Rualthankhum cun a ngan. 

Khua a rung rei vivo tikah Falam khawpi cu a țhangso vivo ih cutin Falam khawpi kiangkapih khawte 184 pawl khal Falam peng sungih khawte pawl ti a rung si. Tuahcun 184 tla a si nawn lo men ding, ziangahtile khaw țiabeuh tete a rung um vivo. Cutin tui Falam kiangkapih a rak umciami Hrinhnam 11 pawlkhal Falam timi sungah siar theihcih ah a rung cang.

Chinramih ahmaisabik sizung inn khal 1895 ah Falam ah sak a si ih (1892-1965) kum tiang Chinramih khawpi bik a rung si hngehnge. 

Kan thuah lut sehla, ziangruangah Hrinhnam 11 pawlin Falam nu/pa kan si an ti aw thei? Falam Miphun/Hrinhnam hman a um ual lo. A tawinak cun Falam țawng cu ka țawng a si, Falam Ca cu ka Ca a si, Falam Ram cu ka Ram a si ih Falam Miphun cu ka Miphun a si an ti ruangah a si ko lo maw? Falam ih suak ruangah Falammi sinak a si lo. Nu le Pa Falammi si ruang men khalah Falammi sinak a si lo. Nu le Pa Falammi si cingin le mah khal Falamah suak cingin Falammi silo a theih. Cuvek thothoin Nu le Pa khal Falammi silo, mahkhal Falam ah suak lo khalin Falammi si a theih lala. Ziangruangah cutin ka ti thei? Ziangtlukin Nu le Pa cu Falammi siin mah khal Falam ah suak khal sehla Falam țawngin kan țawng duhlo, kawlin paitluaitlawn kan țawng, Falam Ca cu kan siar/ngan paih dahlo, a theih khal kan thei lo, Kan Falampi pawl khal ziangah kan siar lo ih Falam Ram khal kan Ram kan ti lo ih Falammi khal ka silo kan ti ahcun zohmanin Falam nu/pa in ti lo ding. “Hnamhlo” Nu or Pa asilole Miaa Nu or Pa inti tengteng ding.

Thudangah ruatloten Falam Facebook Group ih kan titimi vun peh sal sehla Japan pa in Falammi si a duh tikah ziangtin a si thei ding? Falammi sitheinak citizenship kan pek thei lawngah maw asilole Falam Ram sung ihsin vawikhat a suahsal a țul asilole a si thei lo lawlaw? Hi pawl hi maw Falam si theinak si ke? Asile kan mah teh Falammi si dingin zoin citizenship in pe? Kan Nu le Pai ruangah kan ti men thei.  Cuti asile kan Nu le Pa teh ziangtin saw Falammi an si? An Nupa, kan Pipu ruangah kan ti men thei. Cuti asile 1892  Falam din asi hlan le Falam timi hmin a um hlanih kan Pupa pawl teh Falam an si lo kan ti a țul ding sikhawh, an mai Cithlah kan si fawn. Falammi kan si lo kan tiawk lala a țul pang pei maw? Falammi si thu ah Japan pa thawn ziangsaw kan danglamnak? Hi dinhmun ahcun kan bangaw tinak si.

Asinan kan nih cu Falammi kan si kan tiih Falam țawngin kan țawng, Falam ca kan siarih kan ngan. Falam Ram cu ka Ram kan ti ih Falam minung pawl cu ka minung ti’n kan duhdawt. Cucu kan danglamnak a si. Japan pa in keicu Falam mi si ka duh ti’n Falam țawngin a țawngih Falam ca cu a nganih a siar ciamco. Falam Ram cu ka Ram ti’n a kilkhawiih Falam minung pawl cu ka minung ti’n  a duhdawt a si ahcun Zosaw Falam na si lo ti thei ding? Kan mah hnakih Falam ca a ngan thiam sawn le kan mah hnakih Falam khua le Ram a duh dawt sawn ahthlacun a mah sawn riangri in Falammi na si ngaingai lo in ti linglet sawn thei, zathlak za a si ding. Cui Japan pa cu Zahau Hrin pa a ra si thei lo men ding, Laizo Hrin pa khal a ra si thei lo men ding asinan Falam pa cu a si thei tuk. Amah lawng khal siloin leitlun mizaten Falam mi an si thei tinak.

British Cithlah USA pawl rori khi ziangahsaw British pawl kan ti lo. I am United State of American an ti ih US mirang țawngin an țawng, US Ram cu ka Ram an ti ih US minung cu ka minungpi an ti. Cuvek thotho in Korea pawl le Japan pawl khal an si thotho. Tuluk Cithlah an si țheh nan Korea pa, Japan pa kan ti. Cuvek thothoin Hualngo, Lenhrin, Laizo, Ngawn, Khualsim, Simhrin, Hlawnceu, Zahau, Tlaisun, Zanniat le Tapong hrin pawl kan si ko nan a tamsawn cun “kei cu Falammi ka si” kan ti aw thluh. Huapkau vivo dingin Chin kan sizia “I am Chin” kan ti aw vivo lai ding fawn. 

Zosaw Falam?

Falam țawng cu ka țawng a titu.

Falam Ca cu ka Ca a ti ih a siarih a ngantu.

Falam Ram cu ka Ram a tiih a kilkhawitu.

Falam tiawtupawl ka Phunpi ansi tiih duhdawttu.