Bible Facts

Bible Facts (Ting HLei Thang ih Calai Zun Sungta Lakmi)

Bible timi hi Latin ṭong biblia, asan “cabu” ihsin ra a si.

Bible hi Hebrew, Aramaic le Koine Greek ṭong phun thum hmangih nganmi a si.

Thuthlung (testament) ih asan cu Thukam (covenant) tinak a si.

Bible hi 1450 BC ihsin 100 AD ih nganmi a si.

Bible ah Bu 66 a um. Thuthlung Hlun ah 39 a um ih Thuthlung Thar ah bu 27.

Bible cu cangandan phun dang zetih nganmi a si – Biazai (poetry), hlan thuanthu (myth), Calai fimnak (wisdom literature), Hmailamthu (prophecy), Cakuatpawl (letters) le thuanthupawl (narratives) hmangih nganmi a si.

Bible cu ṭong 2,000 lenglo ih leh a si.

Bible ngan hmaisabikah Bung Le Cang hi ṭhen a rak si hrih lo. 1150 ih suak Stephen Langton (1207 – 1228 ih Canterbury ih Archbishop) in Bible Bung le Cangpawl a rak tuah hmaisabik.

Cardinal Hugo in tui ṭong dangih lehmi Bible pawlih kan neih vekin kum zabi 13 ah Thuthlung Hlun Bung a rak ṭhen. Thuthlung Thar Cang cu Robert Stephanus, 1551.

1382 kumah Wycliffe English Bible in hi Bible Bung le Cang ṭhendanpawl hi an rak hmang hmaisabik.

Bible sungih atawibik le alaifang bik Bung cu – Sam 117

Bible sungih alaifangbik Cang cu - Sam 118:8

Bible sungih a saubik bung cu – Sam 119

Thuthlung hlun sungih alaifangbik Cabu cu - Thufim  Cabu a si.

Thuthlung hlun sungih alaifangbik Bung cu – Job 29 a si.

Thuthlung hlun sungih alaifangbik Cang cu – II Korin 20:18 a si.

Thuthlung hlun sungih atawibik Cang cu – I Sansiarnak 1:1 a si.

Thuthlung  thar ih alaifangbik Cabu cu – II Thesolonica a si.

Thuthlung thar sungih alaifangbik Bung cu – Rom 13 le 14 an si.

Thuthlung thar sungih alaifangbik Cang cu – Tirhthlah 17:17 a si.

Thuthlung hlun le thar sungih atawibikmi Cang cu John 11:35 a si.

Bible sungih a bangawbik Bung cu – II Siangpahrang 19 le Isaiah 37 a si.

Bible sungah asaubikmi ṭongfang cu – Isaiah 8:1 a si

Thuthlung hlun cu Hebrew ih nganmi a si.

Thuthlung hlun ah bu 39 a um.

Thuthlung hlun cabu panga (Semtirnak Suahlannak, Puithiamhnaṭuan, Mipumsiarnak Danpeksalnak) cu Moses ih Cabu panga (Five book of Moses, Torah asilole Pentateuch) tin theih a si. Nunphung cun Moses ih nganmi tin a pawm. Asinan santhar Bible thiam ṭhenkhat cun cangantu pali maw panga an si tin a zum.

Esther cabu lawng hi Pathian timi ṭogfang tello a si.

Thuthlung thar cu Greek ih nganmi a si.

Thuthlung thar ah bu 27 a um.

Ka hmuhmi cangantu tamsawnih ngandan vek asile Bible sungah bu 66 a um, Bung (chapters) 1,189, Cang (verses) 31,102, Ṭongfang (words) 773,693 le Cafang (letters) 3,566,480 a um.

Bible cu cabu lakih a hmaisa bik nammi a si. A hmaisabik cu 1450’s, Gutenberg ah nam a si. A hmaisa bik American printing cu Indian ṭong in a si ih 1663 ah a si.

Bible cu cabu upabik a si.

Bible cu leitlunih Cabu zuar khawng bikmi a si.

Bible cu Pathian ih thawkkhummi a si.

Bible hi 1611 ihsin 800,000,000 lenglo zuar suak zo a si. Kumtin 2,000,000 lenglo zuar suak a si ih nitin 5000 lenglo zuar suak a si. Minutes tin in bu 50 hrawng zuar suak a si. Himi lakah missionary hnaṭuannakih lehmipawl telh lo a si.

Bible sungah uico (dog) vawi 14 tarlang a si ih Kiosa (lion) vawi 55 tarlang a si laiah zawhte (cat) cu vawi khat hman tarlang a si lo.

Bible sungah tlangak hi vate lakih tarlang hmaisabik a si. Tilik a reh maw rehlo timi zoh dingah Noah ih a thlahmi a si.

Bible hi ni khat, bung 3 na siarih cawlhni sun ah bung 5 na siar a si ahcun kumkhat ah na siar suak ding. Ni khat ah bung 14 kiangkap na siar ringring asile thla thum sungah na siar ṭheh thei ding.

Fimnak Ṭongkam Malte

Bible tlawngta silomi Christian hmantlakzet ka hmu dah lo. Moody

Bible le Pathian tello cun leitlun hi dikzetih kaihhruai a theih lo. George Washington

Cabu dangpawl cu theihnak in petu an si. Bible cu kan nun thlengawknakah a si.

Minungpawlin Bible hi amah le mah a kalhawk ruangah siloin minung taksa duhnak le ruahnak a kalh ṭheu ruangah hnawl tuar a si sawn.

Thuthlung Thar Cabu hi leitlun ih a ropibik Cabu a si ih lehhnu khalih ropibik ringring dingmi a si. Charles Dickens

Bible thawi tahṭhim tlak cabu dang zianghman ka hmu lo, Bible cu ka theihthiamlonak le riahsiatnak hrangih thazang le meitleu a si ih cemni a nei dah lo.

America ih cahnak le lennakpawl cu an lawngcawlhnak le tiva le loram ṭha zetzet le an pursumnak le ruahnakpawl ah ka rak ruat. A rak si lo. Biakinn sungih dingfelnak thawi pulpits ih an thusimawknakpawl hi an cahnak le an thiltitheinak a si ti ka fiang. America cu a ṭhat ruangah a tumlian. America in a tluangtlamnak a hloh asile a tumlennak a hloh cih ve ding. Alexis De Tocqueville (1805-1859), French politician, political scientist, and author

Hi ram hngetkhoh le cakzetih kan din theinak cu biaknak ruangah asilo. Christians kan si ruangah a si, biaknak ruangah asilo Khrih Zisui Thuthangṭha ruangah a si sawn. Patrick Henry

Bible ih dik le fel zetih a simmi hnakih a ṭhasawnmi sciences a um lo. Sir Isaac Newton

Mirang Bible hi Mirang Calai ah a ca dang hmunkhatih retkhawmmi hnak khalin mi ciahneh bik a si. Mino tampi cangan thiam hminthang an si theinak dingah Bible thu malte tal theihnak umloih casiartui thinlung la dingih cangan tum cu thil cang thei lo a si. Ahmaisa ah nan zaten thurawn ka lo pe duh, BIBLE hi a si. William Lyon Phelps, former Prof. of English Literature at Yale University

America ih thazang cu mi hmuahhmuah Khrih Zisui Thuthangṭha theihter hi a si. John Adams

Sayapa, kan nih republic ih kan dinnak Lungpi cu khai CABU kha a si. Andrew Jackson

Sayapa, I zum aw, taksa bang le cau zet loin zaan hi a fehliam dah lo. Asinan Pathian thu siarta loin ka it dah ve lo. Gen. Douglas MacArthur

Ka Biakmi ka Pathian hnenah thukamnak ka tuah. Cule mang in siseh, hmailamthu theihtheinak in siseh, a vancungmi hmangin siseh i theihter dah lo. Asinan tui ka nun le hmailam ka nunak hrangih zirhtuṭha le i kaihruaitu Bible Thianghlim laksawng i pekmi hin hnangamnak, diriamnak le lungawinak i pe sawn. Martin Luther