Dar Dim le Duh Mang

Dar Dim le Duh Mang cu thungai thlakin an ngai aw. Duh Mang cu Lal fapa a si. Dar Dim cu mise fa, phunnau kan ti ṭheu kha a si. Duh Mang cu a nu le pa in Dar Dim thlun lo dingin an dawn. Ziangah tile “Phunnau a si” an tiih an nautat. Asinan Duh Mang in a duh cuang lo. Duh Mang ih mit ah Dar Dim cu a mawi ko. Phunnau va si hmansehla  midang phun u le Bawi phun hnakin Duh Mang in a duh deuh. A hrangah vanih arsi note a bang sawn. Dar Dim a zohah phun u an lang nawn cuang lo. A misia sinak kha a hmu thei hrimhrim lo. A sungkhat pawlih an nautatnak hmuahhmuah cu a ni hrangah Dar Dim ih mawinakah an cang sawn lehlam. Cutin nitin zantin an lengaw ringring thotho.

Dar Dim cu mi mawi le fala ṭha a si ruangah tlangval dang khalin an duh ve cio. Asinan Duh Mang a um tawk le leen tawkah cun zohman an leng ngam dah lo. Lal fapa a si ruangah an ṭihzah lawng si loin, Dar Dim khalin Duh Mang kha a duh ruangah an caang ngam dah lo. Asinan veikhat cu Duh Mang khual a tlawn sungah tlangval pahnih in Dar Dim cu an rak leng. Dar Dim i kiang i to cu nuam an ti ko. Tin hna hman an thiam nawn lo. Pakhat sawn le cu a rei tuk thlang i a ihhmu-in a itthat. Zaan khua a sim cuahco thlang i Dar Dim khal cun a tuar nawn ve lo i hiti`n  hla a leh hai.

            “Tuizaan zaan hi zaan zei thla maw?

            Puar pempum vial kan ruun hlum hai.

            Vang zirziar te`n tlun ni nei lo.”

Tlangval pa cu a ningzakin khawdang a tang i a rualpa le a rak itthat. A rualpa cu a vun thangharh i,

            “Tho law ka maw aw zei man cim,

            Kan kom sung nun in thawl ta ngai,”

a ti i a rualpa khal cu a hung tho i an tlan zawngah cun-

          “Puar pempum vial kan tlan ta ngai,

            Vang zirziar lawng rak um lai uh”

an ti i ningzak cingin dunglam seherh phah te`n an inn ziin zawhin an tin ta.

Nikhat cu a nu thawn Dar Dim cu lo ah an feh. Dar Dim cun a tlangval pai tlun ding cu a hngakhlap zet thlang. Mikhual tlung le feh thawnvang ngai in nitin a hna a thong ringring. A hnaṭuan khal cu a caancaanah a hngilh zik ṭheu a bang. A nu khal cun cu tii ih Dar Dim a um ruangah a phunnawi rero thlang. Asinan Dar Dim cun-

            “Ka nu phun hlah law zei hngal lo

            Ka pang tlangin mi au thei tang

            Kan zautlangin va dong ning maw”

a tii i a tlun san.

Asinan a va hmuak i a tlangval pa Duh Mang si loin mikhual dang veivak men an rak si. Dar Dim i hrangah zaankhat khal a rei ko. Asinan ni a rei in Duh Mang khal cu a hung thleng ve. An ngai-awk daan thuhla tiiti cu a nuam ko ding. Duh Mangin-

            “Dar Dim ti zung le tan suan ṭha,

            Kei bang a lo ngai an um lo.

            Leng rual hun khor ing lam so ah,

            Dar Dim a lo tal an um lo.

            Dar Dim tom lek lawi daar tam kai,

            Hi bang a nu`n a hring nawn lo”

a tii i porh phahin a duhnak cu hla in a sim rero. Cutlukin an ngai aw ih an nuam nan, an innlamin le an duh si lo. An nunnak cu “Ṭah le hnih” an rawi aw ringring ṭheu. Duh Mang cu Dar Dim i hnen loah cun a ngam thei lo. Dar Dim khal Duh Mang lo cun a um thei ve lo. Mitṭhep sungte va ṭhenawk hman nikhat hmu aw lo tluk an bang.

Nikhat cu an khawsenin ram an tawi. Duh Mang khal cu a rualpi hneenah cun a tel ve. Asinan a thinlung cu inn lamah Dar Dim i kiangah a to ringring. A fala nu Dar Dim i hlasak thawm-

            “Meikhu zing va cuan lai ing khaw

            Sakhaan tu a bawh maw Sai Fum-in”

            “Sakhaan tu a bawh maw Sai Fum-in

            Hlingciin meithal a liang suan aw`n”

            “Hlingciin meithal a liang suan aw`n

            Thingtlai kawn tangah dir hmang rua”

a ti thawm a thei ringring.

Duh Mang cu a ramtoih khal cu a zuam cuang lemlo. A rualpi feh zawng le vah zawng khal a vak thei lo. A thinlung hramlakah a um lo ruangah a si hmang. Curuangah a rualpi pawl hnenah-

            “Lau in kal hlau law val le tla

            Ka phei zuunrit cawi zuam-ing maw

            Ka phei zuunrit cawi zuam-ing maw

            Kir lang ka ngaih Dar Dong hneenah”

a tii san meen hai. An duhawknak cu a na siinsiin. Duhdawtnak cu kham theih le don theih a si lo.

Nikhat cu Duh Mang te an lam zik i laam nakah zaanthing phurh an sawm. An khawsen fala hmuahhmuahin Duh Mang nu`n a sawm nan Dar Dim cu a sawm duh lo. Asinan Duh Mang in a thupte`n a sawm thotho. An thingphur tlung khawm cu Duh Man gnu cun fala pawl cu zuhaai le sasem thawn a rak hmuak i a rak do hai. Dar Dim cu Duh Mang thawn khor-aw in an vung thleng i zohman hmuaktu le lawmtu an nei ve lo. Duh Mang nu cun hmuah le lom lam si loin an tualrawnah a rualpi fala dang pawl hmuh hngaanah cun a tuul thluk. Tualrawnah cun Dar Dim cu a thingphur te thaw cun a riil ko. A bahnak I taksa na ding hnakin a ningzahnak kha a na sawn ding. Asinan Duh Mang in

            “Dar Dim ka nu nih kheng ta ngai

            Zaa vun hlaan rih lang tualrawnah”

a tii i a vun thawh. Dar Dim khal cun Duh Mang i a vun thawh zawngah cun-

            “Dar Dim phun teng lo nautaa sing,

            Hluai sawm ka sam aw tung vun zeel”

a tii i tual pawl lak i ta cu a hung tho fiamfo. A zaan cu an khawsen fala tlangval hmuahhmuahin zaan i vaar te zaan an meng i an nuam cio. Asinan, Duh Mang vialin Dar Dim thawn zaan tumtawi hman thei loin an pahnih te`n an rak nuam ve. Zinglam khua a vang leh sal ta mai cu an ihhmu hman an khop man hrih lo. Duh Mang in Dar Dim cu-

            “Tho law Nge Vang aw tan suah ṭha,

            Cerlian ni ai suak khawlrawnin”

a tii i a vun thawh.

Dar Dim cun thawh hman zuam nawn loin-

“Kei ca thawh lai hman zuam-ing maw

            Cerlian ni kir she phung simin”

a tii i paih lo cing te cun a hung tho ve.

Cutlukin an duhaw in an ngai aw nan, a sungte pawl cun Duh Mang i hrangah nupi dang an hawl sak thotho. Asinan Duh Mang in Dar Dim ṭhit duhah cun a nu le pai hnenah pumnatin a bumih pol a va leen ter hai.

            “Ka nu pum natin den-ing khaw

            Ka pa tin zohah kal lai mai”

            ”Zei bia sim pei maw Pol mi bia

            Mi zuunrim ngaih thei ual lo hin”  a ti.

Ziang a si hmanah Dar Dim cu phunnau a si aw ti i hnongtahrat in Duh Mang i hrangah Nika Sung Hngel an ṭhit sak i an lawi. Asinan Duh Mangin a hmuah hman a hmuak duh ve lemlo. Dar Dim a rak leen san men. Dar Dim i inn a va thlen cun-

            “Inn i ong law Ngun Kil aw

            Nang ra diir aw la tlai tlanah”

            ”Thubia kim lo sim lai-ing khaw

            Sawn bang na kai siin lai lo maw”   a va tii.

Khua a siimin Duh Mang cu an innah a va tin i a nupi hneenah cun,

“Ka thai Sung Hngel aw zei hngal lo

            Kir law na pa`i ruun thangdaai-ah

            Dar Dim thawi kan thubia a pelh nawn hmang lo lai”

a vung ti. Nika Sung Hngel khal cu miṭha ti-aw ve a sii ruangah-

            “Kir lang ka pai` ruunthangdaai-ah

            Nang bang ton phang lem lai-ing maw”

            ”Darhaai i zu thawn ciin cu sim ngam-ing maw

            Co reengreeng lang kan tua ceu mang lawng siar lo”

 a tii i a sal rual pawl cun vazuun bu in an zawntlung kir. Duh Mang i farnu cun a mo an zawn tlung kir cun-

            “Duh Mang na suahhi sawpaam tu,

            Certhlai ngun le vui tum ria ter”

a ti. Duh Mang khal cun-

            ”Duh Mang ka suah hi sawpaam seh,

            Ṭhithlai tom le vui tum ria seh”

a ti san men. A zaan cu Dar Dim i hneen thothto ah a leeng sal. A thlenin-

            “Hmuikher na zam maw sang paarah

            Na hrei kiangah awi in lum lang.

            ”Na hrei kiangah awi in lum lang

            Na zaaṭial thawn sim ngam-ing maw”

a hung ti. Dar Dim khal cun-

            “Tuizaan bu sik cu Ngun Kil u,

            Puanza zawng hriuh si rem panin

            “Puanza zawng hriuh si rem panin

            Sai fum leng dang rim kai ai ci”  a rak ti.

Cutin duhthu reelin an umkhawm hnu ah an pahnih lungkim te`n an tin ta. Sungkhat pawl lungkim lo cingin Dar Dim cu a ṭhit. Duh Mang i farnu nu-in Dar Dim ṭhit kha a lungkimlo ruangah hitin hla a leh.

            “Duh Mang sung deldo Dar Dim ṭhi

            Na val-hawi hmai del ngam thla cim”  tiah a ti.

Nikhat cu Duh Mang kawl a tlawng. Duh Mang i um lo sungah Dar Dim kha a ni-in nim hraipi khat a deen ter. Nim cu a cih har tuk lawmmam khaw Dar Dim i kut a kuai thluh i hma-ah an cang. A har zet nan, Dar Dim in a el ngam fawn lo. Suunnihlawh te`n a kut kuai cing cun a deng ciammam.

Duh Mang cu a khual tlawn nakin a tlun ding ni a kim thlang. Khawpi dang pawl khal an pasal khual tlawng hmuah an tum cio. Dar Dim khal cun an pa hmuah tum vein fu le banhla a hawl.

            “Duh Mang kawlah hran rel ta ngai

            A ril tam aw hmang rawl lo len

            ”A ril tam aw hmang rawl lo len

            Cirhduum fu le banhmin kua lang”

Cu tiin Dar Dim ih a tii cu a ni le`n an ngaih loih an ni ta pek ding an duh lo ruangah-

            ”Nan ni cirhduum fu le banhmin thliak thluak

            A sang vaai hman ei zuam ei zuam hnga maw

            A sang vaai hman ei zuam hnga maw

            Kanmai cirhduum fu le banhmin liangluang”

an rak tii. An fu le banhla pek ding cu an cuh aw zok rero.

Duh Mang a thlen hnu-ah a thaisuun cu colhum phahin Dar Dim cun a sam a kau phahah cun a kut kuai hma kha samin a ah sak ṭheu. A ah zawngah cun a na-ih a hlik pang ṭheu. Duh Mang in “Ziang na cang saw” tiih a suh tikah, “Ka ni in nim malte lai i deen terih ka kut a kuai si maw”  a ti. Dar Dim I kut cu vun zoh khaw a kuai hma in a khat thluh. A thin a heng i a nim fai deen cia mi khokhat cu an innhnuai ah a suun thluh. A nu in paamhmai ti cingin a zoh men. Cutin Duh Mang le Dar Dim cu an pahnih i an umtlang tawkah cun an nuam ko nan, Dar Dim lawng a um caanah cun a ni leih mithmai hmu loin a um. Innsang remlo le nuam lo zet hmunah Dar Dim cu a her rero.

Nikhat cu Duh Mang kawlah a tlawng sal lala. Duh Mang  i um lo tawk hi a nu le in caan ṭha an la i a nupi Dar Dim kha an duhtawkin an rak hrem ṭheu. Cui suun khal cu hramlakah thaaihliak mi holh thei an lak ter. Inn a thlenin Dar Dim cu a mai lakmi laalaa cun heh tiah an thawi ciamco. An vuaknak hma thawn a thaaihliak ih a holhnak hma le na thawn Dar Dim cu a taksa pumin a thling thluh. Cutikah a nu le cun “Dar Dim a phar ee” an ti. Miphar cu hnawpawn ah ret daan a si. Asinan anih cu an huatruangah thi seh an tii i  hnarpawn i ret men loin thlaan sungah limpi (ruulpi) thawn kingling (sihte) mikeu thawn an phum cih ta. Thaaihliak hma le an vuaknak hma na i tluunah kingling rual cun an keu sinsin ih torh-awk ṭha loin a tuar. Cuitlunah amah kha dolh tumin limpi cun a liak i a taksa cu a liahnakah a vun hmuahin a pa thluh thlang. Cuvial lawng si hrih loin a nau suah caan a cu rero thlang a si ruangah an vuaknak le an tawlrelnakah naute khal cu thlaan sungah a suak. Natnak phunphun tuarin thlaan thim sungah cun a um.

Nikhat cu Duh Mang a kawl tlawn nakin a hung thleng nan, an inn a thlen tikah a nupi a tong nawn lo. A nu a suh tikah, “A zarh a thiang lo” a rak ti men. Khui ah ziangtin an tuah ti a sim duh lo. An khawpi pawl khal a hmuh le zohmanin an simngam lo. Ziangah tii le an khawsenin sim lo dingin an rak don cia zo mi an si. Asinan an khawlu kelte ah nuhmei nu pakhat an sim hngilh i cui nutar hnenah Duh Mang cun a hung suh tikah a rak sim pang. “Dar Dim a phaar an ti i an phuum” a rak tii.

Duh Mang cun inn a va thlen vete`n an tuhmui a la-ih thlaan hmunah cun a phorh dingin a va feh. A nu cun phorh lo dingin a ti rero nan a duh cuang lo. Thuzarh a si an ti hmanah a poi ti cuang lo.

            “Hring phuum a zarh maw phaar vuui tla

            Thiang aw ti hmen-uh Lairawn khua

            Sai aw a zarh hman bual ningna

            Thih le tlei ruah lem lai-ing maw”

a ti i thlaan cu a va phorh. Thlaanka a vun pemin, “Dar Dim” a ti i a vun ko. Dar Dim khal cu a rak thi man hrih lo.

            “I run lek sawh law Sai Fum aw,

            Kan aan tonnak lo khua rei ai in”  a hun ti.

Duh Mang khal cun zamrangin a vun phorh. Thlaan sungah cun a nupi le a fate thawn, rulpi thawn thi le hnai ticawk lo cu a vun hmu. Duh Mang cun Dar Dim cu a vun cawi suak i a natnak le a tuarzia pawl cu a sut. An tuah daan le an vuak daan hmuahhmuah khal a sim. An vuaknak le a hma hnak hmanin limpi ih a liahnak hma kha a na bikin ka thei a ti. Duh Mang khal cun a thinlingin a namsau a phawt i

            “Sat len lang e Dar Dong vaangah

            Ka kom sung nui` tlun cu ee ti`n”

a ti i limpi cu tan hnih tanthumah a sah tan. Cuihnu ah an fate cu an la suak i an kholh. A nu Dar Dim cun-

            “Lo kholh peng e thlalang hol kheengin

            Thang tualmaal law na nu Dar Dim bang”

An ti i ṭhate`n an kholhfai hnu ah Duh Mang cun a nupi le a fate cu a paw ih innah a tin pi. In an va thlenin Duh Mang cun-

            “Tidaai i hun auh holkheeng-in

            Ka khing thang tat lang har panin

            Ka khing thang tat lang har panin

            Mi rimnam nui lu cuai ai lang”

a ti i a kawlnam cu hriam ngaingai in a tat hnu-ah a thinheng in a nu cu a hngawngah a sah tan.

A sungte pawl an thih hnu cun Dar Dim le Duh Mang cu duh thu kim cang rel tlang salin an fate thawn an rung leng tlang sal.