By: Salai Marem
“Cabu suahtu(Publisher) tampi ih
an hnawnsaknak tuar suak ih hlawhtlinnak a ngahtu Harry Potter Nunthuleng
ngantunu”
Nikhat cu Tlangleng to phah in veilehkhat(hmakhatte)
ah a ruahnak lung sungah suangtuahnak nunthuleng pakhat a rung lang. Tlangleng parah
cangannak thilri zianghman a kenlo ruang ah inn a thlen hnu lawng ah a ngan
suak thei. Naute pakhat ih nu; mahlawngih um(lengleh); hnaṭuan neilo Cozah
bawmnak thawi nung in ca/cabu a ngan. Thlatang caan ah pindan inn sungih
tihlumawknak hrang meisa tha(meter) a ren tuk ruangah Lakphakdawr(Coffee dawr)
ah simnitlak dawrkhar tiang, to in ca a ngan.A ca ngan sung kum- 5 reihnu
lawngah a ṭheh fel thei. Ca (cahlawm) cu suahsaktupawl(Publishers) a kuat. Cabu
suahsaktu mi hleihnih leng in a ca cu a rak hnawnsak. Kumkhat a rei hnu ah
cabusuahsaknak pakhat in a cahlawm cu cabu ah an suahsak. A nuthuleng cu bu –
million tamzet ih zuarsuah ah a rung cang, Zuknung khalah ropizet in a
hlawhtling. Cu cun a nih cu khawvel mi lar canganthiam minu le
milianzet(milianer) pakhat ah a rung cang. A hmin cu JK Rowling a si. A nganmi
cu Harry Potter nunthuleng a si. Naute nu si phah cing ten harsatnak phunzakip
lakah beidawnglo ten hlawhtlinnak a ngah tiang a zuamnak,a taimaknak hi zohṭhimtlak,cawntlak,faktlak
a si ruangih kan rung tarlannak a si.
JK
Rowling(Joanne Kathleen Rowling) cu 31 July,1965 ah England ram,
Gloucestershire Ramkulh, Yate Khawpi ah a piang. Danne ti ih kawh mi a mah ai ih kum – 2 nauhak naunu a nei.A
sentet lai thuhla ah cun cuti ih danglamtuk a um hran lo.A nauhaklaithu an suhsalnak
ah;
“ Ka nauhak lai ih ka hringnun ah hin ka
nuamaw thei zet. A cangcang ah ka rualpi pawl in tlawnginn ah ka hmin hi mipa
hmin tin in auh(capoh) ciamco ṭheu, in capoh caan ah ka thinheng in ka ṭap tawp
mai”
tin a sang. JK Rowling hi kum – 9 a si ah Hramthok tlawng a ṭheh ih England thlanglam
khawpi pakhat ah High School a kai.
Rowling
hi a nauhak lai ihsin canganthiam si hi rak cakzet tu a si. Nauhak dangpawl in
Siibawi(doctor), Engineering ka si duh an ti lai ah a nih cu canganthiam si ka
duh a ti. A nauhak lai ihsin a man caan ah suangtuah phah in ca a ngan ih a
naunu Dianne a siar tir ṭheu. Kum - 6 a si ah nunthuleng a ngan. An suhsalnak
ah;
“ Ka ngan mi nunthuleng cu Lungkawpi le
Sabek thu a si. Ka nu in ka nunthuleng cu a siar ih a ṭhazet tin i fak. Ka
nui ifaknak ṭongkam ruangah ngan duhnak
lungthin ka nei sin sin. Ka nunthuleng cu cabu ah ka suah ding tin ka nu ka
sim. Ka nu cun zianghman rel lemlo in i hnihsan men. Ziangruangah ka nu kha
khativek in ka rak sim ti a san ka thei lo. Ka thinlung ih um mi ka rel pang
menmi asi” tin a sang. Asinan kum – 6 mi te ih ngan mi
nunthuleng cu zo in cabu ah a suahsak ding? Ziangkhalle Rowling hi canganthiam
si a duhnak hi a nauhak(naute si lai) lai in a rak si zo ti cu a fiangzet.
Nikhatkhat ah canganthiam a rung si lai ding ti ruahsannak nei tir tu cu
a rualpi Shaung hi a si. An suhsalnak ah;
“Shaung cun nikhatkhat ah canganthiam
hmin thang na rung si lai ding tin i rak ti ruangah ka tha a tho, ka phur zet
ih ka si tengteng ding tin a fekzet mi ruahsannak ka neih phah. Anih cun ka
ngan mi ca pawl cu thungaithlak in i siarsak. Cun, ngaipawimawhzet in fakselnak
i tuahsak. Anih cu ziangtik hman ah capohthu men a rel dahlo ruangah thudik a
rel ti ka zum”
tin a sang.
1983 kum ah High school camibuai a ongih
Oxford University ah luhnak(Admission) a dil nan, a tling lo. Cuiruangah
nulepai thu awi in England ram nitlaknak thlanglam ah Exeter University ah
France zirlaibu(major) la in a zir. Lehhnu ah France ai ah English zirlaibu rakla
sawn sehla ca ka ngannak ah i bawm zet ding tin a sim sal. Asinan nu le pai thu
thlun a si ruangih la a si ruangah sirawk lituk cu ka si lo a ti. Exeter
University ah kum - 3 a zir ih, France zirlaibu thawn Art(B.A) a ngah. England
ram ah hna phunkim ṭuan in a um. Cui hnu ah Amesty International ah France le
English ṭong thiamnalzet mi sungṭuan (Secretary) ah hliakhlaitu(Researchtu) pakhat
dinhmun in a ṭuan. Asinan,Kum – 1 lawng a ṭuan hnu ah, a thinlungah a umlo tuk
ih a suahsan.
Harry Potter ngan ding in a suangtuahnak ih a lang cu kum-1990 ah asi. Nikhat
cu Rowling cu a tlangvalpai umnak Manchester Khawpi ah a vung leng ih, a umnak
London khawpi ah a mahlawng Tlangleng to in a kirsal. Lamzin ah Tlangleng a
siat pang ruangah ni dang khualtlawng tikcu caan ai in Nazi 4 a rei. A vanṭhatnak
a si thei pei maw?Tlangleng cawlh sungah Harry Potter nunthuleng cu a ruahnak
lung sungah veilehkhat ah(hmakhatte ah) a rung lang. Harry Potter ti mi
tleirawlpate cu dawi zirnak tlawng in a mah cu an tlawng ah ra kai ding in an sawmnak
ca cu a hnen ih a thlen lawngah a nih cu
dawifimnak thiam pakhat a si ti a thei aw suak tin a thawk. Cui suangtuahnak cu
ziangruangah a ruahnak ah veilehkhat ah a lang ti cu tui ni tiang a ruah buai
mi a si. Tlangleng siat ruangih tlangleng cawlhcaan Nazi 4 sungah a ruahnak ah
Harry Potter nunthuleng a bukhat pumhlum in a mitthlam thei hngal. Cui
nunthuleng cu ngan suah lohli a duhzet nan cahnah, cafung(ball-pen), cangannak
ding thilri zianghman a rak keng si lo. An suhsalnak ah;
“Ka bei a dawng sal, ngannak ding
zianghman ka rak kenlo ruangah, kiangkap ih khualtlawnpi pawl hnen ih ngannak ding
cafung pakhatte vun san ding hman ka zak tuk” tin a sim. Asinan Harry
Potter nunthuleng bukhat pum cu cipciarzet le fiangfaizet in a thinlungah a
hminsin.
London khawpi ih a umnak Pindan Inn(Ṭaih-khan) a thlen le veten a thinlung
ih a hminsin mi Harry Potter nunthuleng cu a ngan hngal. Phurzetin nunthuleng a
ngan mi cu tuihnu kum tampi a liam hnu ah cabu larzet a rung si leh ding ti cu
hi tikcucaan ah a rak ruat ve ce lo. 1990 kum, December thla ah Rowling ih nu
cun thluakthahhri lam natnak in a nunnak a cem. Rowling tei nufa hi khat le
khat ngainaaw cuang, duhdawaw theizet an si ruangah a nui zun ngai in a tuarna
zet. Cuiruangahsi Harry Potter ih nu khal kha a thihnak bung a nunthuleng ah a
telh cih hnge hnge.
1991 kum ah Rowling cu a nu a ngainakzun ti
reh dingin England ram ah um nawn lawn, Portugal ram ah a vai. Cunah mirangca
zirnak tlawngah zirhtu hna a ngah ruangah si. Hnaṭuan phah, hna nei phah in Portogal
TV News Department ih thuthanglatu(Journalist) lam ṭuantu Jorge Arantes thawn
1992 kum, October thla ah innsang an din ih fanu Jessica an nei. Asinan, an
neihawknak kum – 2 a rei hnu ah nasazetin ṭongkam an elaw ih an ṭhen aw. Rowling
le afanu kum – 1 mi Jessica cu apasal Jorge in a inn ihsin a dawisuah ruangah
hmun dangah rei lo te aum. Hi hi a hringnun ah nasazet ih thinharnak,harsatnak
a tawn hmaisakbik asi.
Rowling tei nufa cu 1995 kum, December thla
ah England ram ah an kir sal. Edinburgh khawpi ah pindan inn fatetakte(tetzet)
pakhat an sangih an nufa in an um. Rowling cu a ṭheh hrihlo mi Harry Potter nunthuleng cu a ngan sunzawm. Hna
a neihlo ruangah an nufa in Cozah ih bawmmi tangka malte thawn renawzet in an
khawsa. Thlatang a ra thlen tikah pindan inn sungih tihlumawknak cet hrang meisa
tha(meter) man tamlo ding in, a naunu pasal ih Nicolsons’s Café Lakphak dawr le
The Elephant House Lakphak dawr pahnih cu thleithlak phah in simnitlak,
zankhawthim dawr khar tikcu caan thleng in ca a ngan. Cutin ca a ngan lai ah a
fanu kum – 2 mi Jessica cu Lakphak dawr ih tohkhamsau pakhat hnuai ah a rak
itthat. A thu nganmi pawl cu pindan inn ah a hlunzetmi kutngancet thawn cahlawm
ah thaten a ngan thluh sal. Ei ding hman nei fang an si ruangah ca cuknak hrang
computer a lei thei lo.Hi caan hi Rowling ih vanduaihleicebik caan a
si.Asinan,ka bei dawngtuk a sile,ca ngan nak thawn ka thinlung lut ding in ka
hnem aw(khuh-hlo) sal tin Rowling in a
sim sal.
A nunthuleng ngan sunghi, a thawk ihsin ngansal(sunzawm),remṭhasal tin
kum – 5 sung a reizo. 1995 kum ah a hmaisabik Harry Potter nunthuleng a si mi “
Harry Potter and the Philosopher’s Stone” cu a ṭheh fel thei. Rowling cu
thathozet le phurzet in cabusuahtu(Publisher) mipakhat hnen ah cahlawm akuat. Zarhhnih
arei hnu ah cabusuahtui hnen in ca angah sal “Nauhakpawl in an duh ziklo” ti le
a nunthuleng cu “ calai tahnak khalah a tlinglo” ruangih suahsaklo a si. Rowling
a bei a dawng pei maw?Ziangtinha a um ke? Abei adawngtuk ih ni hnih, ni thum
hrawng ziangkhal eilo,inlo in a um. Hitluk kum tampi sung taimazet ih a
nganmi cu “calai dinhmun hman a thleng
banlo(calai level ah a niamtuk)”an vun tisak cu,Rowling cu a tuarnazet ih a
thin lam lam a heng ciamco.
Tu cun Rowling khal a
lung a fim thlang. Cabu pakhat cangsuakthei dingin cangan ṭheh mai hi arak tawk
hrihlo ti hi a hmufiang.Suahtu(Publisher) ih duhzawng si khal arak ṭul.Zarhkhat
a rei hnu, a thinnatnak a daih hnu cun ziangsi tuah sunzawm sehla ṭha ding? tin
amah le mah a sut aw. Cahlawm hi hnawmbawm ah hlawnthluh mai sehla teh! Culole
mei ih ur ha ṭha sawn ke? Cuti cu kum -5
sung taimazet ih arak ngan mi cu zianghmanlo ah ancang ṭheh ding tin a vun mang
sal. A nganmi nunthuleng hi a ṭhazet ko. Ahleice in mino-tleirawl-nauhak pawl
in an duh(uar)zet ding tihi Rowling a
mah le mah a zumawzet. Cu cun Rowling ziang a tuah? Cahlawm cu casuahtu pakhat
hnenah a veihnihnak hrang a kuatsal. Tui ṭum cu cabusuahtu in “duhhram
seh!,cohlang hram seh!” tin thlaza a cam.
Zarh thum hrawng a rei hnuah ca a ra thleng sal. Ngam ṭha hnailo in
cabawm a vun ong cu ahmaisabik cabusuahtui tidanvek thotho a rak si. Na
“nunthuleng cu asautuk ih mino-tleirawl-nauhak pawl in an duhziklo, ca tlarnetabik
ah “zuamhrihko aw!,na hlawhtlingthei ko” ti mi thazangpeknak awkam cu a sikonan,
a thudawnmi cu hmiasabik vek thotho asi. Cu cun hi ka cahlawm hi cabu ah ka
suah nawnloding. Tui ṭum cu,cu tluk in Rowling a bei a dawng ciammam lo ,tuartheinak
malte anei thlang. Zarhkhat a rei hnu ah cabusuahtu pakhat hnen ah a cahlawm cu
akuat sal. Hi khal hi hmaisata vek in,na nunthuleng kan duhlo ti thotho a si. A
beidawng thlang pei maw?Bei dawngtuk panteh!Asinan,hram hram in a tuar ṭenṭo
hrih. A nunthuleng hi mi ih duh a hlawh ding ti hi a zumawkzet ruangah cahlawm
pawl cu cabusuahtu pakhat in aduhlo a sile, a dang cabusuahtu hnenah a kuat
sal. Cabusuahtu mitampi hnawnsaknak a rak tuar. A hnawnsaktu an zate’n
cabusuahtu mi-12 leng an si. A cahlawmpawl a kuat buai sungah kum – 1 cu a rak
liam ve mai. Hi kum -1 sung ahhin Rowling tei nufa cun Cozah bawmnak thawn lawng
in an khawsa. Rethei harsazet,naute nu siphah,lengleh minu pakhat ih beidawng
mai lo ih a tumruhnak hi mangbangza asi. Hi mi boruak lai ah hin a naunu Dianne
in a hnen ah raleng in rei lo te te thazangpeknak ruang ih beidawnglo khal a
si.
Kum – 1 arei hnu cun Rowling khal beidawng mai duhnak thinlung a nei
thlang. Hi caante ahsi Bloomsbury carialnak in a hnenah cabu suahsak ding in,
an cohlanthu phone in a dawng. An suah duhnak sanbik khal cabu editor ih
duhzawng a si ruangah silo in, cabu rialnak nei tui fanute kum – 8 mi Alice in
cahlawm bungkhat a siar sin ih a duhzet ruangih bung dang pawl khal sunzawm ih
siar a duhtuk ruangah a pai hnen ah cabu ah suah ding in adilnak asi. Remṭhatu(editor)
Barry Cunningham cun Rowling cu cahlawm man ah British tangka pound – 1,500 pek phawt ih, cabu an zuar suah dan ih
zirin pek vivo asi dingthu phone in a
sim. Cui thu cu Rowling in a thei cun ziang a cang ding na zum?Tokham ah to
phahin lungawituk ruangah ringzet in a ṭap. Cui hnuah tokham par in a dawp ih a
zuanglam ciamco. A kiangih coffee in rero a fanute Jessica cu a mitthli a rak
hal ṭheh, kaa ah hlimzet in hni phah in alam mi anu cu a ‘aa’ zo ah a ruat ih
thinphangzet in a um. Cahlawm man a va laknak ah Rowling cu remṭhatu(editor) cun thuron pakhat a rak pe.Nauhak
pawl ih duhzawng cangantupawl hi ca ngan pakhat lawng in an hringnun an
dingsuak theilo,cunah hna pakhat khat hawl aw.Anih khal cun remṭhatu(editor) thuron
vekin reilote ah France ṭong zirhtu hna a ṭuan cih.
Ni reilote lawng a liam hnu,1996 kum ah Harry Potter nunthuleng cabu cu
an rial ih an zuar thawk thlang. A veikhatnak an suahnak ah bu-1000 lawng a si.
Cu mi sung in bu-500 cu England calaibuk(Labrary) ih nauhakpawl siar ding an
cah mi a si. Ni reilote sungah Harry Potter nunthuleng cabu cu British ram ih
zuarkhawngbik(best seller) pawl ah apakhatnak a thleng. Thla tamzet sung cu a
pakhatnak(tluntabik) hlir ah sunzawm in aum. Zuar ding a daihlo ruangah cabu cu
veitamzet a tu le tu an rial sal. Rowling ih hmin khal cun British ram ih cabu
khawvel ah tu le tu ah a thang cih. Scottish Arts Council in Rowling cu a hnaṭuanlai
cu cawlhsan ih ca lawng full-time ngan ding in British pound 8,000 cu bawmnak ah
an pe.
Harry Potter cabu cu British ram ah veitamzet an rialsal(namsal) ruangah
cahlawm man tamzet a ngah rero lai ah American ram ih Scholastic Company in
Rowling cu British tangka Pound 100,000 an pe ih Harry Potter cabu cu America
ram ah an mahlawng suahthei dingin neitusinak cu an lei. Culawng a si hrihlo,
Hollywood ih Warner Bros zuknungsuahnak company khal in Harry Potter nunthuleng
cu zuknung ih ancannak ding hrang ah dollar
tingtel pe in ra lei ve an duh. Rowling
cun a nunthuleng ih tel mi a thufehdan, a cangtupawl ih nunthuleng sinak diktak
cu ti hlolo ih zuk ding in a ti. Cui tlun ah a lungkimlonak a um pang a sile, an
zuk ṭha sal ding a ti. Zuknung sung ah a lem cangtu ding an zaten British rammi
an si thluh ding, Zuknung khal British ram lawngah zuk a si ding ti pawl dilnak a nei. Warner Bros khal in a dilnak vekin a lungkim ruangah
zuknungah an cang thei. Zuknung cu an pholang tikah mi ih duh(uar) a hlawhzet
ih sumlut khal a ṭhazet. Warner Bros tho tho in a dang cabu ra suaksal mi cu Harry
Potter nunthuleng pawl khal zuknung ah cang in sumlut ṭhabik zuknung ah an rung
cang.
Rowling, Harry Potter nunthuleng bung zawmawkmi cu
sunzawm in a ngan ih cui ni ihsin a ngan mi cahlawm man, ramdang ih cabu
suahsiannak man, Zuknung ih suahsiannak man ihsin a ngah mi sumpai ruangah
milianzet ah a cang. A neih siah hi British pound (million -530) lai a si
thlang ruangah a nihcu British ram ih milianbik minu lak ih pakhat ah a rung
cang.
Rowling cu Harry Potter nunthuleng bu-7 nak le netabiknak a cabu “Harry
Potter and the Deathly Hallows” nganmi cu kum – 2006, December 21 ah atawp khar
in Harry Potter nunthuleng dang a ngan nawnlo. Ahmaisabik Harry Potter cabu cu
an suah thawk ihsin kum – 10 a rei hnu lawng ah a cawl ti nak asi.
Cui netabik Harry Potter nunthuleng khal cu British ram ih cabu zuar mi
pawl ah zuar hlawhbik mi cabu ah a rung cang. Cabu cu hmaisabik an zuarthawknak
nikhat sungah England ram le America ram
ah bu – 11million tiang an zuar suak. Rowling cun a nganmi
Harry Potter cabu pawl lakah tui netabik angan mi hi a duhbikmi a si tin a rel.
Cuihnu ah upalam pawl siar ding ah “Robert Galbraith” timi cafung hmin thawn
nunthuleng a ngan. A thawk ahcun a nunthuleng cu zuar a hlawhlo, a sinan a
ngantu Rowling ti an theihnu cun cabu zuar hlawhzet ah a rung cang sal.
Rowling cu tu ah Scotland ram ah a pasal pa hnihnak Neil Murray le fanu
pathum thawn(fanunauta deuh pa hnih hi Neil thawn an fa a si) sungkhaw nuamzet
in an um .
Rowling
ih hminsintlak ṭongkam pawl
*Hringnun ah sungralnak(zatlaknak) ti mi hi kan tawn
dingmi an si. Asinan, sungralnak tawnglo dingin fimkhur ciamco khal sehla
hringnun ah ziangha nawmnak um nawn ke?
*Ka hringnun hi khurthukzet sungih lungpi parih tla vek
ka si. Cui lungpi parah ka hringnun cu
dintharsal in a leng ah hung kaisal ka si.
*Thuanthu timi cu casiartu hmundang ah thlen tir in a um.
*Ralṭhatnak a neitui hrangah khawvel ah cangtheilo a
umlo.
*Hringnun ah siduh mi si thei hi a fekzetmi thuṭhencatnak
ruangah a si.Thiamnak ruangah a silo.
*Pumpekawknak um lawn hringnun ah ziang nawmnak a
um?
*Zuamnak le vanṭhatnak hi ka zum, asinan zuamnak lo
in vanṭhatnak a ngahtheih lo.
*Cabu pakhat sung in khawruahthiamnak a hung suak
dahlo, asinan cabu ṭha pakhat na siar le khawruahthiamnak na nei ding!
*Cangan duhnak thinlung timi cu ngan phah vivo ih ra
suak mi a si.
Ref: (Poverty
To Wealth by Bamaw Thein Phay timi cabu ta a rem dan ih lehmi a si.)
@@@@
0 comments:
Post a Comment